Toshkent davlat texnika universiteti

Pasayuvchi  va  ko‘tariluvchi  loyihalash.  Agar  yuqori  ierarxik  darajalardagi  masalalarni 

yechish  pastroq  ierarxik  darajalardagi  masalalarni  yechishdan  oldin  kelsa,  bunday  loyihalash 

pasayuvchi deb ataladi. Agar quyi ierarxik darajalar bilan bog„liq bo„lgan bosqichlar bilan bajarilsa, 

bunday loyihalash ko‘tariluvchi deyiladi. 

Loyihalashning  ushbu  ikki  turining  har  birida  ham  o„zining  afzalliklari  va  kamchiliklari 

mavjud.  Pasayuvchi  loyihalashda  tizim  uning  elementlari  hali  aniqlanmagan  sharoitda  ishlanadi, 

ya‟ni  uning  imkoniyatlari  va  xossalari  haqidagi  ma‟lumot  taxminiy  tavsifga  ega.  Ko„tariluvchi 

loyihalashda aksincha elementlar tizimdan oldin loyihalanadi, natijada elementlarga bo„lgan talablar 

taxminiy  tavsifga  ega  bo„ladi.  Ikkala  holda  ham  to„liq  boshlang„ich  informatsiya  yo„qligi  tufayli 

optimal  texnikaviy  natijalarga  erishishning  potentsial  imkoniyatidan  chetga  og„ish  bo„ladi.  Lekin 

loyihalashga  blokli-ierarxik  yondoshuvda  bunday  og„ishliklarning  bo„lishi  muqarrar  va  murakkab 

ob‟yektlarni  loyihalashda  blokli-ierarxik  yondoshuvga  boshqa  muqobil  yondoshuv  mavjud  emas. 

Shu sababli, blokli-ierarxik loyihalash natijalarining optimalligini texnikaviy-iqtisodiy ko„rsatkichlar 

(ular,  xususan,  o„z  ichiga  loyihalashga  ketadigan  moddiy  va  vaqt  sarflarni  oladi)  nuqtai-nazaridan 

ko„rish lozim.