Toshkent davlat transport universiteti “ Informatika va kompyuter grafikasi ” kafedrasi assistenti Sodiqov Sarvar

Endi tizimli blokning ichiga nazar tashlaymiz
Tizimli platada kompyuter ularsiz ishlay olmaydigan hamma element (unsur)lar: protsessor, xotira mikro
sxemalari va chetda joylashgan uskunalarning ishini tashkil etuvchi, chipset deb ataluvchi mikrosxemalar
to‘plami joylashadi.

---

Tizimli plataga o‘rnatiladigan
unsurlar (elementlar).

---

• Sichqoncha – ma’lumotlar kiritilishini yengillashtiruvchi manipulyator.
• Printer – ma’lumotlarni qog`ozga chiqaradi.
• Skaner
–
qog’ozdagi
ma’lumotni
kompyuterga tasvirli yoki
matnli ravishda kiritadi.
• Modem
–
telefon tarmog`i
orqali boshqa kompyuter
bilan
ma’lumot almashish imkoniyatini va internet tarmog`iga ulanishga 
yordam beradi.
• Plotter – turli tasvirni va grafiklarni bosmaga chiqarish qurilmasi.
• Strajer – kompyuterning venchesteridagi ma’lumotlar nusxasini zaxiraga olish
uchun mo`ljallangan qurilma bo`lib , ma’lumotlarni magnit lentali kassetaga
(kartridjga) yozishga mo`ljallangan.
• Kompakt disklar – 610 Mgbaytgacha ma’lumatlarni saqlay oladi. Ular asosan
o`qish uchun ishlatiladi.
• Trekbol – shar shaklidagi manipulyator. Kompyuter o`yinlarida foydalaniladi.
• Tarmoq qurilmasi – bir necha kompyuterlarni tarmoqqa birlashtirilib,
kompyuter o`zi axborot almashish imkonini beruvchi qurilma.

---

Protsessorni sovutish uchun kulerli radiator:
a) to‘g‘ri burchakli; b) dumaloq.

---

---

---

Kompyuterning
dasturiy
ta’minoti
ham
o‘z
navbatida 3 qismga bo’linadi:
tizimli dasturlar;
amaliy dasturlar;
dasturlash tizimlari (instrumental dasturlar).

---

Tizimli dasturlarga kompyuter ishlashini ta’minlovchi,
foydalanuvchilarga
amaliy
dasturlar
bilan
ishlashni
qulaylashtiruvchi quyidagi turdagi dasturlar kiradi:
operatsion tizimlar;
qobiq operatsion tizimlar (NC va b.);
utilitalar;
drayverlar;
arxivlash dasturlari;
antivirus dasturlari va b.

---

Amaliy
dasturlarga
kompyuter
foydalanuvchilari
ishlatadigan
barcha
dasturlar,
xususan,
axborotlar
bilan
ishlaydigan,
axborot
texnologiyalari
qo‘llaniladigan, aniq
masalalarni yechishga mo‘ljallangan quyidagi dasturlar kiradi:
matn muharrirlari (Bloknot, WordPad, Word, Tex va b.);
nashriyot tizimlari (Adobe PageMaker, Ventura Publisher va b.);
grafik va animatsiya redaktorlari (Paint, Corel Draw, Adobe 
Photoshop, Adobe Illustrator, Flash, 3DStudioMax va b.);
avtomatik loyihalash tizimlari (AvtoCAD, «Компас» va b.);
elektron jadvallar (Excel, Lotus, SuperCalc va b.);
ma’lumotlar bazasi boshqarish tizimlari (Access, MySQL, Oracle 
va b.);

---

taqdimot dasturlari (PowerPoint, Freelance Graphics va b.);
matematik dasturlar (MathCAD, Maple, Mathlab va b.);
dastur paketlari (Microsoft Office, FrameWork va b.);
moliya va buhgalteriya dasturlari («1C:Бухгалтерия», RS-BANK
va b.);
kompyuter o‘yinlari;
multimediya dasturlari (MediaPlayer, KMPlayer va b.);
videomontaj dasturlari (Movie Maker, Pinnacle Studio va b.);
elektron darsliklar, lug‘atlar, ma’lumotnomalar va h.k.

---