Toshkent davlat transport universiteti “Iqtisodiyot ” kafedrasi Toshkent alo

Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi qoidalari Ishlab chiqarish amaliyotida biron bir ishni boshlashdan oldin har bir talaba salomatlik va xavfsizlik qoidalari bilan tanishishi kerak. Mehnatni muhofaza qilish xizmati va yo`l harakati xavfsizligi xizmati tashkilotning mustaqil tarkibiy bo`linmalari bo`lib, bevosita rahbarga hisobot berishadi. Maxsus kiyim-kechak, maxsus poyafzal va boshqa belgilangan standartlarga muvofiq beriladi. Ishlarning ro`yxati, ularni chiqarish stavkalari, saqlash tartibi va shartlari jamoa shartnomalarida belgilanadi. Mehnatni muhofaza qilish bu huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnik, sanitariya-gigiena, davolash-profilaktika, reabilitatsiya tadbirlari va xavfsizligini taʼminlash, hayot va sogʼliqni saqlash, shuningdek mehnat jarayonida insonning ishlashini taʼminlash tizimi. Ishni yuqori tezlikda yoki yuqori tezlikda bajarishdan oldin, ishlab chiqarishni tashkil etadigan ishlab chiqarish boʼlimi boshligʼi ish rahbarlariga rejalashtirilgan ishlarning boʼlimlari uchun poezdlar jadvalidan yangilangan koʼchirma nusxasini berishlari kerak. Kelgusi ishlarni rejalashtirishda, tarkibiy boʼlinma rahbari ish rahbarlari bilan birgalikda ish paytida tezyurar va tezyurar poezdlarning oʼtishida, shuningdek, ish joyiga va orqaga borishda xavfsizlik choralarini belgilashi kerak. Ish rahbarlari xodimlarni mehnatni muhofaza qilish, shu qatorda maʼlum bir ish joyiga xos boʼlgan xavfsizlik choralarini taʼminlash boʼyicha maqsadli brifinglar bilan taʼminlashlari kerak. Ish nazoratchisi lokomotiv brigadalariga maxsus ogohlantirishlarni berish toʼgʼrisida soʼrov yuborishi kerak. Mehnatni muhofaza qilish boʼyicha yo`riqnoma - bu oqilona va xavfsiz ish tartibini, ish joyini saqlashga qoʼyiladigan talablarni, asbob-uskunalar va asboblardan foydalanish tartibini, xavfsizlik moslamalarini, himoya vositalarini muayyan ishlab chiqarish muhitida toʼgʼri ishlatish qoidalarini belgilaydigan meʼyoriy hujjat. Elektr xavfsizligi. Buyurtma berish huquqi korxonaning elektr jihozlari uchun masʼul boʼlgan shaxsning buyrugʼi bilan vakolat berilgan korxonaning elektr xodimlaridan boʼlgan shaxslarga beriladi. Ushbu shaxslar 1000 Vgacha kuchlanishli qurilmalarda kamida IV darajali elektr xavfsizligi guruhiga ega boʼlishi kerak. Elektr xavfsizligi guruhiga kiradigan elektr mashinalari bilan ishlashga ruxsat berilgan shaxslar. Elektr xavfsizligi boʼyicha kamida II darajali guruhga ega boʼlgan xodimlarga elektr toki urish xavfi yuqori boʼlgan xonalarda va tashqarida elektr asboblari va I sinfdagi elektr bolalar bilan ishlashga ruxsat berilishi mumkin. Elektr mashinalarining davriy tekshiruvi va sinovlari kamida III guruh elektr xavfsizligi guruhiga ega boʼlgan maxsus tayinlangan xodimlar tomonidan amalga oshiriladi. Biror kishiga elektr toki urishini oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar. Biror kishiga elektr toki urishini oldini olishning asosiy chora-tadbirlari qator tashkiliy va texnik tadbirlarni aniq va qatʼiy bajarishdir. Tashkilot quyidagilarni oʼz ichiga oladi: oʼchirishni ishlab chiqarish; Texnik tadbirlar quyidagilarni oʼz ichiga oladi: sayohat qilish; ogohlantiruvchi plakatlarni joylashtirish va ish joyini toʼsish; kuchlanish yoʼqligini tekshirish. Elektr toki urishidan individual himoyalanadigan asosiy vositalar: Himoya vositalari oʼrnatmalari quyidagilarni oʼz ichiga oladi: izolyatsion ishlaydigan rodlar, izolyatsion pensellar, kuchlanish koʼrsatkichlari; izolyatsion oʼlchash novlari, qisqichlar; izolyatsion narvonlarini, platformalarni, tutqichlarni va izolyatsion tutqichli asboblarni; rezina dielektrik qoʼlqoplar, etiklar, galoshes, gilamchalar; vaqtinchalik toʼsiqlar, ogohlantiruvchi plakatlar. Yongʼin xavfsizligi: Temir yuldagi yongʼinlarga qarshi kurash tadbirlarini amalga oshirish. transport "Oʼzbekiston temir yullari" АJ harbiylashtirilgan xavfsizlik maʼmuriyatiga, korxona va tashkilotlar rahbarlariga, yongʼin xavfsizligi uchun javobgar ishchilarga yuklatilgan. Jamiyatlardagi yongʼindan himoya qilish boʼyicha ishlar harbiylashtirilgan xavfsizlik boʼlimi boshligʼi va uning oʼrinbosari, yongʼin-texnik boʼlimi katta oʼqituvchilari tomonidan tashkil etiladi. Direktsiya harbiylashtirilgan xavfsizlikni taʼminlash uchun yul-yuliqlar beradi, temir yul obʼektlarida yongʼinlarning oldini olish va oldini olish boʼyicha tadbirlarni tashkil qiladi va oʼtkazadi.

UMUMIY QOIDALAR

O’zbekiston Respublikasi temir yo’llarida signallashtirish bo’yicha yo’riqnoma (keyinchalik - mazkur Yo’riqnoma) poezdlar harakati va manyovr ishlariga taaluqli buyruq va ko’rsatmalarni uzatishdagi ko’rinadigan va tovushli signallar tizimini hamda signal asbob turlarini (qaysiki ular yordamida signallar uzatiladi) belgilab beradi. Mazkur Yo’riqnoma O’zbekiston Respublikasi temir yo’l transportining barcha bo’linmalari va xodimlari uchun majburiydir, mazkur Yo’riqnoma belgilab bergan signallar talabini bajarish esa poezdlar harakati va manyovr ishlari uzluksizligi va xavfsizligini ta'minlaydi. Mazkur Yo’riqnoma "O’zdavtemiryo’lnazorat" inspeksiyasi boshlig’ining buyrug’i bilangina o’zgartirilishi mumkin. Temir yo’llarida signallashtirishga taaluqli bo’lgan barcha yo’riqnoma va boshqa ko’rsatmalar mazkur Yo’riqnoma talablariga qat'iy mos kelishi kerak.
Toshkent shahar Signallashtirish va aloqa masofasi (ШЧ-1)
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 5 noyabrdagi 378-son qaroriga binoan "O'zbekiston temir yo'llari" davlat aktsiyadorlik kompaniyasining Toshkent viloyati hududiy boshqarmasi tarkibiy bo'linmasi bo'lib, Kompaniya boshqaruvi raisi tomonidan 07.11.2002 yildagi 270-N-sonli buyrug'iga ko‘ra tashkil etilgan. Faoliyatidagi masofa O'zbekiston Respublikasi qonunlari, "O'zbekiston temir yo'llari" AJ Nizomi, "O'zbekiston temir yo'llari" AJning normativ hujjatlariga va ushbu Nizomga amal qiladi. Masofa boshlig'i "O'zbekiston temir yo'llari" davlat aktsiyadorlik kompaniyasining Toshkent viloyati hududiy boshqarmasi boshlig'ining O'zbekiston Respublikasining muayyan vakolatlarini va amal qilish muddatini ko'rsatgan holda qonun hujjatlariga muvofiq ishonchnoma asosida ish yuritadi. Masofa mustaqil to'liq balansga ega emas. Ushbu masofa bank muassasasida, muhr, shtamplarda va shaklida davlat tilida o'z nomi yozilgan va "O'zbekiston Temir Yo'llari" AJning tegishli hujjatiga ega bo'lgan joriy hisobga ega. Masofaning to'liq nomi: "O'zbekiston temir yo'llari" AJ ―Toshkent mintaqaviy temir yo‘l uzeli‖ ga tegishli ―Tsohkent signalizatsiyasi va aloqa masofasi (ШЧ-1)‖ .
Masofaning qisqartirilgan nomi: SCH-1 RZU-Toshkent "KTY" AJ. Manzil, pochta manzili masofa: 100094, Toshkent, Mirobod tumani, Eski Otchopar, 52. Masofa - yagona tashish jarayonining ishtirokchisi va xizmat chegaralari doirasi Toshkent-Angren, Toshkent-Mehnat, Toshkent-Keles, Toshkent-Xojikent.

Signallashtirish va aloqa boshqarmasi

Signalizastiya va aloqa boshqarmasi «O’TY» AJ ning tarkibiy bo’linmasi hisoblanib, harakat xavfsizligini so’zsiz taminlagan holda signalizastiya va aloqaning barcha texnikaviy vosita va qurilmalarining sozligini taminlaydi. Temir yo’l uchastkalarida poezdlar harakati xavfsizligini taminlash avtomatik blokirovka, stanstiyalarda strelka va signallarni avtomatik boshqarish, dispetcherlik markazlashtirish bilan taminlanadi. Avtomatik blokirovka tizimi poezdni boshqa poezd band qilgan yoki hududida relslarning butligi buzilgan uchastkaga kirishini oldini olish (blokirovka qilish) uchun mo’ljallangan. Yarim avtomatik blokirovka tizimlari poezdlarni stanstiyalar oralig’idagi peregonga chiqib ketishini oldini olish (blokirovka qilish) uchun mo’ljallangan. Stanstiyalarda strelka va signallarni avtomatik boshqarishning asosiy maqsadi stanstiyalar hududida muayyan kesib o’tilmaydigan yo’nalishlar bo’ylab poezdlar harakati uchun sharoit yaratishdir. Dispetcherlik markazlashtirish tizimlarining ishidan maqsad peregon va stanstiyalar bo’ylab poezdlarni shu tarzda o’tish tartibini taminlashdi. Hozirgi paytda «O’TY» AJ ni signalizastiya va aloqa qurilmalari bilan texnikaviy jihozlanishi quyidagi ko’rsatkichlar bilan tavsiflanadi:

• 193 stanstiya strelkali o’tkazgichlar va signallarni elektr markazlashtirish qurilmalari bilan jihozlangan;
• 42 stanstiya strelkali o’tkazgichlar va signallarning mikroprostessorli elektr markazlashtirish qurilmalari bilan jihozlangan;
• 24 stanstiya kalitli bog’lanish qurilmalari bilan jihozlangan;
• yo’lning 1476,804 km peregonlarni avtoblokirovka qurilmalari bilan jihozlangan;
• 2845,398 km yo’l yarimavtomatik blokirovka bilan jihozlangan, shundan 1161,181 km dan ko’prog’i mikroprostessorli yarimavtomatik blokirovka qurilmalari bilan jihozlangan;
• 98,1 km yo’l elektr jezl tizimi bilan jihozlangan;
• 2115,363 km yo’l dispetcherlik markazlashtirish qurilmalari bilan jihozlangan².