Toshkent davlat transport universiteti iqtisodiyot fakulteti iqt-6 guruh talabasi Botirjonov Azizbek

TOSHKENT DAVLAT TRANSPORT UNIVERSITETI
Iqtisodiyot fakulteti
IQT-6 guruh talabasi
Botirjonov Azizbekning iqtisodiyot nazariyasi
fanidan bajargan

MUSTAQIL ISHI

Bajaruvchi:Botirjonov Azizbek
Tekshiruvchi: Igitov Jo`rabek


Mavzu: Iqtisodiyot nazariyasi rivojlanishining asosiy bosqichlari
Reja:
1. Iqtisodiyot nima va qanday rivojlanadi?
2.Iqtisodiyot faning predmeti va uslublari
3. Iqtisodiy jarayonlarni ilmiy bilishning asosiy usullari.
4. Ehtiyoj va uning turlari
Iqtisodiyot nima va qanday rivojlanadi?
Iqtisodiyot - bu tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish, taqsimlash va iste'mol qilish bilan bog'liq ijtimoiy fan. Unda odamlar, korxonalar, hukumatlar va davlatlar o'zlarining ehtiyojlari va ehtiyojlarini qondirish uchun resurslarni qanday taqsimlash to'g'risida qaror qabul qilishlari, ushbu guruhlar maksimal natijalarga erishish uchun harakatlarni qanday tashkil etish va muvofiqlashtirish kerakligini aniqlashga harakat qiladilar.
Iqtisodiyot - odamlar etishmaydigan resurslarni ishlab chiqarish, taqsimlash va iste'mol qilish uchun qanday qilib individual va jamoaviy ravishda ajratishini o'rganishdir.

• 
  Iqtisodiyotning ikki asosiy turi mikroiqtisodiyot, individual iste'molchilar va ishlab chiqaruvchilarning xatti-harakatlariga qaratilgan va makroiqtisodiyot, ular mintaqaviy, milliy yoki xalqaro miqyosda umumiy iqtisodiyotni o'rganadilar.
  
• 
  Iqtisodiyot, ayniqsa ishlab chiqarish va ayirboshlashning samaradorligi bilan bog'liq va samaradorlikni oshiradigan rag'batlantirish va siyosatni qanday yaratishni tushunish uchun modellar va taxminlardan foydalanadi.
  
• 
  Iqtisodchilar yalpi ichki mahsulot (YaIM) va Iste'mol narxlari indeksi (CPI) kabi ko'plab iqtisodiy ko'rsatkichlarni shakllantiradilar va nashr etadilar.
  
• 
  Kapitalizm, sotsializm va kommunizm iqtisodiy tizim turlari.
  

Eng qadimgi qayd etilgan iqtisodiy mutafakkirlardan biri 8-asrda B.C. Yunonistonlik dehqon / shoir Xesiod, tanqislikni bartaraf etish uchun mehnat, materiallar va vaqtni samarali ajratish kerakligini yozgan. Ammo zamonaviy G'arbiy iqtisodning poydevori ancha keyinroq paydo bo'ldi, asosan Shotlandiya faylasufi Adam Smitning 1776 yildagi kitobi nashr etildi. Xalqlar farovonligining tabiati va sabablari haqida ma'lumot.

Iqtisodiy tizimlar mahsulot qanday ishlab chiqarilishi yoki odamlarga qanday taqsimlanishi bilan belgilanadi. Masalan, ibtidoiy agrar jamiyatlarda odamlar o'zlarining barcha ehtiyojlari va ehtiyojlarini uy xo'jaligi yoki qabila darajasida ishlab chiqarishga intilishadi. Oila a'zolari o'z turar joylarini quradilar, ekinlarni etishtiradilar, o'z o'yinlarini ovlaydilar, o'z kiyimlarini tikadilar, o'zlarining nonlarini pishiradilar va hokazo. Bu o'zini o'zi ta'minlaydigan iqtisodiy tizim juda kam mehnat taqsimoti bilan belgilanadi va o'zaro kelishuvga asoslanadi. boshqa oila yoki qabila a'zolari bilan almashish. Bunday ibtidoiy jamiyatda xususiy mulk tushunchasi odatda mavjud emas edi, chunki jamiyat ehtiyojlari hamma tomonidan hamma uchun ishlab chiqarilgan edi.

Iqtisodiy tizimlar mahsulot qanday ishlab chiqarilishi yoki odamlarga qanday taqsimlanishi bilan belgilanadi. Masalan, ibtidoiy agrar jamiyatlarda odamlar o'zlarining barcha ehtiyojlari va ehtiyojlarini uy xo'jaligi yoki qabila darajasida ishlab chiqarishga intilishadi. Oila a'zolari o'z turar joylarini quradilar, ekinlarni etishtiradilar, o'z o'yinlarini ovlaydilar, o'z kiyimlarini tikadilar, o'zlarining nonlarini pishiradilar va hokazo. Bu o'zini o'zi ta'minlaydigan iqtisodiy tizim juda kam mehnat taqsimoti bilan belgilanadi va o'zaro kelishuvga asoslanadi. boshqa oila yoki qabila a'zolari bilan almashish. Bunday ibtidoiy jamiyatda xususiy mulk tushunchasi odatda mavjud emas edi, chunki jamiyat ehtiyojlari hamma tomonidan hamma uchun ishlab chiqarilgan edi.

Iqtisodiyotning (va muammoning) printsipi shundan iboratki, odamlar cheksiz istaklarga ega va cheklangan vositalar dunyosiga ega bo'lishadi. Shu sababli, samaradorlik va samaradorlik tushunchalari iqtisodchilar tomonidan muhim o'rin tutadi. Ularning ta'kidlashicha, unumdorlikning oshishi va resurslardan oqilona foydalanish turmush darajasining ko'tarilishiga olib kelishi mumkin.

Iqtisodiyotni o'rganish odatda ikkita fanga bo'lingan.

• 
  Mikroiqtisodiyot alohida iste'molchilar va firmalar qarorlarini qanday qabul qilishlariga qaratilgan; bu shaxslar yakka shaxs, uy xo'jaligi, korxona / tashkilot yoki hukumat agentligi bo'lishi mumkin. Mikroiqtisodiyot inson xatti-harakatlarining ayrim jihatlarini tahlil qilib, ular narxlarning o'zgarishiga qanday javob berishlarini va nima uchun ular muayyan narxlar darajasida nima qilishni talab qilishlarini tushuntirishga harakat qiladi. Mikroiqtisodiyot qanday qilib va ​​nima uchun turli xil tovarlar bir-biridan farq qilishini, jismoniy shaxslar qanday qilib moliyaviy qarorlar qabul qilishlarini va qanday qilib odamlar bir-birlari bilan savdo-sotiq qilish, muvofiqlashtirish va hamkorlik qilishni yaxshiroq tushuntirishga harakat qiladi. Mikroiqtisodiyot mavzulari talab va taklif dinamikasidan tortib, tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish bilan bog'liq bo'lgan samaradorlik va xarajatlargacha; shuningdek, ular mehnatning qanday taqsimlanishi va taqsimlanishi, noaniqlik, xavf va strategik o'yin nazariyasini o'z ichiga oladi.
  
• 
  Makroiqtisodiyot milliy va xalqaro miqyosda umumiy iqtisodiyotni o'rganadi. Uning diqqat markazida aniq geografik mintaqa, mamlakat, qit'a yoki hatto butun dunyo bo'lishi mumkin. O'rganilgan mavzularga tashqi savdo, davlatning soliq va pul-kredit siyosati, ishsizlik darajasi, inflyatsiya darajasi va foiz stavkalari, yalpi ichki mahsulot (YaIM) ning o'zgarishi natijasida ishlab chiqarilgan mahsulot ishlab chiqarish hajmining o'sishi va kengayishga olib keladigan biznes tsikllari kiradi. bumlar, tanazzullar va tushkunliklar.
  
  
  Mikro va makroiqtisodiyot o'zaro bog'liqdir; Iqtisodchilar ma'lum hodisalar haqida tushunchaga ega bo'lishlari sababli, ular resurslarni ajratishda ko'proq ma'lumotga ega bo'lgan qarorlar qabul qilishimizga yordam beradi. Ko'pchilik, mikroiqtisodiyotning shaxslar va firmalarning jami holda ishlaydigan asoslari makroiqtisodiy hodisalarni tashkil etadi, deb hisoblashadi.
  

Shuni ham ta`kidlash lozimki, iqtisodiyot rivojlanishining eng birinchisi mehnat taqsimoti bilan bog`liq. Iqtisodiyotning paydo bo`lishi odamlarning mehnat va savdoni o'rganishdir. Inson mehnatidan foydalanishning iloji boricha ko'p manbalari va mablag'larni jalb qilishning turli xil usullari mavjudligi sababli, qaysi usullar eng yaxshi natijalarga olib kelishini aniqlash qiyin.
Masalan, iqtisodiyot odamlar yoki kompaniyalarning o'ziga xos mehnat turlariga ixtisoslashishi va keyinchalik o'z ehtiyojlari yoki xohlaganlarini o'zlari ishlab chiqarishdan ko'ra boshqa ehtiyojlar yoki ehtiyojlar uchun savdo qilishi samaraliroq ekanligini namoyish etadi. Shuningdek, u ayirboshlash vositasi yoki pul orqali boshqarilganda savdo eng samarali ekanligini namoyish etadi.
Iqtisodiyot inson harakatlariga qaratilgan. Aksariyat iqtisodiy modellar odamlar oqilona xulq-atvor bilan harakat qiladigan, foyda yoki foyda uchun eng maqbul darajani qidiradigan taxminlarga asoslanadi. Ammo, albatta, insonning xatti-harakati oldindan aytib bo'lmaydigan yoki nomuvofiq bo'lishi mumkin va shaxsiy, subyektiv qadriyatlarga asoslanishi mumkin (iqtisodiy nazariyalar ko'pincha empirik testlarga yaxshi mos kelmasligining yana bir sababi). Bu shuni anglatadiki, ba'zi iqtisodiy modellar ishlamay qolishi yoki imkonsiz bo'lishi yoki haqiqiy hayotda ishlamasligi mumkin.
Shunday bo'lsa-da, ular moliya bozorlari, hukumatlar, iqtisodiyotlar va ushbu sub'ektlarning insoniy qarorlarini tushunish uchun asosiy tushunchalarni taqdim etadi. Iqtisodiy qonunlar, odatda, juda umumiy bo'lib, insonni rag'batlantirishni o'rganish yo'li bilan shakllantirilgan: iqtisod, foyda, yangi raqobatchilarni bozorga kirishga undaydi, yoki soliqlar xarajatlarni yashirmaydi deb aytishi mumkin.


Iqtisodiyot faning predmeti va uslublari