Тошкент давлат транспорт университети “Муҳандислик коммуникациялари ва тизимлари” кафедраси

1.5. Quvurlar tizimining tavsifini qurish

Quyidagi tenglama

(12)
bilan ifodalangan egri chiziqlar, quvurlar tizimiga nasos orqali uzatilayotgan suyuqlik sarfi bilan dam orasidagi bog'lanishini bildiradi (2-rasm ).
- statistik dami deb - geometrik ga ko'tarilgan va p'ezometrik - balandliklarning yig'indisiga aytiladi:
(13)
bunda - I va II, I va III idishlardagi suyuqlik sathilariga ta'sir etayotgan bosimlarning ayirmasi.

bunda , , - taqqoslash tekislikdan idishlardagi suyuqlik

sathilarigacha bo'lgan masofa;
, , - idishlardagi suyuqlik sathlariga ta'sir etayotgan bosimlar;
- suyuqlik zichligi;
g - erkin tushish tezlanishi, m/s².
Birinchi idishdagi suyuqlik sathiga ta'sir etayotgan bosim simob ustunida berilgan bo'lib uni Paskalda (Pa) ifodalash kerak, ya'ni

Hisob qilinayotgan murakkab tizimda ketma-ket ulangan AB va SD quvurlar va D nuqtadan tarmoqlangan DM va DN quvurlar mavjud.

Shuning uchun shu tizimni hisoblashda grafoanalitik usuli qo'llanilib, tartib bo'yicha yechiladi:
1. Tarmoqli DM va DN quvurlar uchun to'la damlar va hisoblanadi.
2. Grafik usul bilan quvurlar uchun chizilgan egri chiziqlar bir xil H qiymatga ega bo'lgan suyuqliklar sarflari qo'shiladi va DM , DN quvurlar uchun umumiy egri chiziq grafigi quriladi

3. Ketma-ket ulangan AB va SD quvurlarga umumiy grafigini qurish uchun bu ikki quvurda bir xil suv sarflariga mos, yo'qolgan damlar yig'indisini olish kerak, ya'ni .
4. Hosil bo'lgan ikkita egri chiziqlar va bir-birovi bilan ketma-ket ulangan quvurlarlarga o'xshab qo'shiladi. Hosil bo'lgan yangi egri chiziq tizimning umumiy tavsifini bildiradi.

To'la damlar tarmoqlangan DM va DM quvurlar uchun quyidagi ko'rinishda aniqlanadi:

(14)


(15)
Hisob qilingan damlar va suyuqlik sarfi Q ga nisbatan 3-jadvalda keltirilgan, grafigi esa 3-rasmda ko'rsatilgan.
3-jadval

Bo'limlar	Hst m	Suyuqlik sarfi, m^3/s
		0	0.01	0.02	0.03	0.04
DM	99.5	99.5	102.2	105.03	115.7	135.9
DN	13.60	13.60	16.41	25.56	30.47	36.3

3 - rasmda berilgan suyuqlik sarfi Q₀ uchun egri chiziqdan qiymatini aniqlaymiz