Toshkent davlat transport universiteti mustaqil ish

Schyotlarning turkumlапishi

Buxgalteriya hisobi schyotlari haqida yaxshi tushunchaga ega bo'lish uchun ularning xususiyatlarini o'rganish zarur. Buxgalteriya hisobi schyotlari o'zining vazifasi, mazmuni,joylashganjoyiga qarab bir necha gurublarga bo'linadi. Buxgalteriya hisobi schyotlari quyidagi xususiyatiga ko'ra turkumlanadi:

- schyotlarning tuzilishiga ko'ra ko'rsatkichlarning aks ettirilishiga ko'ra;
- balansda aks ettirilishiga ko'ra;
- mo'ljaliga, tayinlanishiga ko'ra.
Schyot tuzilishiga ko'ra ikki turga bo'linadi:
- aktiv schyot;
- passiv schyot.
Aktiv schyotlar xo'jalik mablag'larini aks ettirishga, passiv schyotlar esa ular manbalarini aks ettirishga mo'ljallangandir. Ko'rsatkichlar аks ettirilishiga ko'ra, schyotlar ikki xil bo'ladi:
- sintetik schyotlar;
- analitik schyotlar.
Sintetik schyotlar xo'jalik mablag'lari уа ular manbalari haqida umumiy hamda qiymat ko'rinishida ma'lumotlarni olish maqsadida ШsоЬ yuritishga mo'ljallangan. Analitik schyotlar ma'lumotlari xo'jalik mablag'lari уа ularning manbalarini nafaqat qiymat, balki natura hamda mehnat o'lchov birliklarida ham hisob yuritishga mo'ljallangandir. Analitik schyotlar bo'yicha buxgalteriya provodkalari amalga oshirilmaydi.
Balansda qatnashishiga ko'ra schyotlar ikki xil bo'ladi:
- balansdagi schyotlar;
- balansdan tashqari schyotlar.
Balansdagi schyotlar deb, balansda qatnashadigan schyotlarga aytilib, ular bo'yicha ikki yoqlama yozuv amalga oshiriladi. Вalansdan tashqari schyotlar esa 10 ta bo’1ib, ularda hisob yozuvlari faqat bir yoqlama olib boriladi.
Tayinlanishi-mo'ljaliga ko'ra schyotlar 5 xil bo'ladi:
1. Asosiy schyotlar.
2. Tartibga soluvchi schyotlar.
3. Taqsim10vchi schyotlar.
4. Кalkulatsiya schyotlari.
5. Taqqoslovchi schyotlar.
1. Asosiy schyotlar. Asosiy schyotlarning 2 turi mavjud: Aktiv va Passiv.
Aktiv schyotlar o'z navbatida quyidagilarga bo'linadi:
- mehnat vositalari va uzoq muddatli aktivlarni;
- aylanma mablag'larni;
- xo'jalik munosabatlarini aks ettiruvchi aktiv schyotlar.
Asosiy schyotlardan уanа biri passiv schyotlar, o'z navbatida korxona o'z mablag’lari manbalarini schyotdan jalb qilingan mablag’lar manbalarini, ya'ni majburiyatlarini aks ettiruvchi passiv schyotlarga bo'linadi.