Toshkent davlat transport universiteti
Download 0.97 Mb. Pdf ko'rish
|
2 5206203590632277858(1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Yechish .
Misol 9. Ushbu 2 3 2 3 1 1 1 1 ... ...
1 3 2 3
3 3 3
n x x x x n + + + + + darajali qatorni yaqinlashishga tekshiring. Yechish. Bu yerda 1 1 1 1 ; 3 ( 1) 3 n n n n a a n n + + = = + . Qatorning yaqinlashish radiusini topamiz: 1 ( 1) 3 3 1 lim lim lim3 1
3. 3
n n n n n n a n R a n n → → → + + = = = + = Bundan
qator 3 3 x − tengsizlikni qanoatlantiruvchi x larda yaqinlashuvchiligi kelib chiqadi. Endi oraliqning chekka nuqtalarida qatorni yaqinlashishga tekshiramiz. Agar 3
1 1 1 1 ... ... 2 3 n + + + + + garmonik qatorni hosil qilamiz. Ma’lumki, garmonik qator uzoqlashuvchi. Agar 3
almashinuvchi 1 1 1 1 ... ( 1) ... 2 3 n n − + − + + − + qatorni hosil qilamiz. Bu qator Leybnits alomatining shartlarini qanoatlantiradi va shartli yaqinlashuvchi bo‘ladi (§1 misol 19ga qarang). Shunday qilib, darajali qatorning yaqinlashish sohasi 3 3
− tengsizlik bilan aniqlanadi. Misol 10. 2 3 2 3 1 1 2 1 2 3
! ( 1) ( 1) ( 1) ...
( 1) ... 2 2 2 2 n n n x x x x + + + + + + +
+ +
qatorni yaqinlashishga tekshiring. Yechish. Bu yerda 1 1 ! ( 1)! , 2 2 n n n n n n a a + + + = = demak,
1 ! 2 ! 2 2 2 lim lim
lim 0. 2 ( 1)!
2 ! (
1) 1
n n n n n n n n R n n n n + → → → = = = = + +
+
Qator 1 0 x + = da, ya’ni 1
Misol 11. 2 3 1 ...
... 2! 4! 6! (2 )!
n x x x x n + + + + +
+ qatorni yaqinlashishga tekshiring. Yechish. 1 1 1 , . (2 )! (2(
1))! n n a a n n + = = +
(2 2)!
lim lim (2
1)(2 2) . (2 )! n n n R n n n → → + = = + + = Bundan qator x ning har qanday qiymatida yaqinlashishi kelib chiqadi. Misol 12. Ushbu 2 1 1 2 1 n n n n x n + = − qatorni yaqinlashishga tekshiring. Yechish. Bu yerda 2 1 2 1
n n a n + =
− bo‘lgani uchun darajali qator yaqinlashish radiusini hisoblashning ikkinchi formulasidan foydalanib, topamiz: 2 1 1 2 2 1 1 1 1 4. lim | | 1 lim 2 1 2 1 lim
1 2
n n n n n n n R a n n n + + → → → = = = = =
− −
Bundan qatorning yaqinlashish intervali 4 4
− ekanligi kelib chiqadi.
Endi qator yaqinlashishini oraliqning chekka nuqtalarida tekshiramiz. Agar 4 x = bo‘lsa,
2 1 2 1 2 2 1 n n n n n + = − sonli qatorni hosil qilamiz. Bu qatorning umumiy hadi uchun
2 1 2 2 2 1 2 lim
lim 2 lim 2 1 2 1 2 1 1 1 1 1 lim
lim 0 1 2 2 1 2 1 2 n n n n n n n n n n n n n u n n n e e n n + → → → − → → = = = − − − = = = − − o‘rinli bo‘ladi. Qator yaqinlashishining zaruriy sharti bajarilmaganligi sababli qator uzoqlashuvchi bo‘ladi. Agar
4 x = − bo‘lsa 2 1 2 1 ( 1) 2 2 1 n n n n n n + = − − qatorni hosil qilamiz. Bu qator ham zaruriy shart bajarilmaganligi sababli uzoqlashuvchi bo‘ladi. Shunday qilib, berilgan qatorning yaqinlashish sohasi yaqinlashish intervali (-4;4) bilan ustma-ust tushadi.
3 6 3 2 1 ... ...
5 5 5 n n x x x + + + + +
qatorni yaqinlashishga tekshiring. Yechish. Qator maxraji 3 5 x q = bo‘lgan geometrik progressiya bo‘lganligi uchun 3
5 x da yaqinlashuvchi va 3 1
x da uzoqlashuvchi bo‘ladi. Bundan kelib chiqadiki, qatorning yaqinlashish oralig‘ i 3 3 5 5 x − tengsizlik bilan aniqlanadi. Misol 14. Ushbu 4 0 (2 1)9
n n n x n = + qatorni yaqinlashishga tekshiring. Yechish . 4
t = belgilash kiritib
2
1 ...
... 3 9
5 9 (2 1) 9 n n t t t n + + + + + +
(7)
qatorni hosil qilamiz. Bunda 1 1 1 1 , (2 1)9
(2 3)9
n n n n a a n n + + = = + + . (
7) qatorning yaqinlashish radiusini topamiz:
1
2 (2 3)9 2 3 lim 9lim 9lim
9. 1 (2 1)9 2 1 2 n n n n n n n n R n n n + → → → + + + = = = = + + + 0
9
da yaqinlashuvchi bo‘ladi. Agar 9
bo‘lsa, u holda 1 1
1 ...
3 5 7 + + + +
qatorni hosil qilamiz. Bu qator uzoqlashuvchi bo‘ladi (uni garmonik qator bilan solishtirish mumkin). Bundan (7) qator 0 9
da yaqinlashuvchiligi kelib chiqadi. Shunday qilib, berilgan qator 4 9
da, ya’ni 3 3 x − da yaqinlashuvchi bo‘ladi. Misol 15. Ushbu 2 1 1 ( 2) 4 n n n x n − = −
qatorni yaqinlashishga tekshiring. Yechish . Dalamber alomatidan foydalanamiz: 2 1
1 1 1 ( 2) ( 2) , . 4 ( 1) 4 n n n n n n x x u u n n − + + + − − = = +
U holda
2 1 2 1 2 1 1 2 2 4 lim
lim ( 1) 4 4 2
n n n n n n n x x u n u n x + + − + → → − − = = +
− . Demak, 2 2 1 4 x − , ya’ni 2 2 4 x − da qator yaqinlashuvchi. Bu tengsizlikni yechib, qator
0 4 x
oraliqda yaqinlashuvchi bo‘lishini topamiz. Endi qator yaqinlashishini oraliqning chekka nuqtalarida tekshiramiz. Agar 4
1
1 1 ... ... 2 4 6 2n + + + + + qatorni hosil qilamiz. Ravshanki, bu qator uzoqlashuvchi. Agar 0
1 1
1 ...
... 2 4 6 2n − − − − − − uzoqlashuvchi qatorni hosil qilamiz. Shunday qilib, berilgan qatorning yaqinlashish sohasi (0;4) oraliqdan iborat bo‘ladi.
( 1) 1 ( 2) ( 1)
n n x n + = − +
qatorni yaqinlashishga tekshiring. Yechish. Koshi alomatidan foydalanamiz. ( 1) ( 2) ( 1) n n n n x u n + − = + bo‘lganligi uchun 1 2 1 n n n x u n + − = + . U holda 0, 2 1 ' ; lim , 2 1 ' . n n n agar x bo lsa u agar x bo lsa → − =
−
Shunday qilib, qator 2 1
tengsizliklarni qanoatlantiruvchi x larda, ya’ni 1
3 x oraliqda yaqinlashuvchi bo‘ladi. Misol 17. Ushbu ! 1 ! n n x n = qatorni yaqinlashishga tekshiring. Yechish. Dalamber alomatidan foydalanamiz: ! ( 1)! 1 , . ! ( 1)! n n n n x x u u n n + + = = + U holda
( 1)! ! 1 ! ! , ( 1)!
1 n n n n n n x x u n u n n x + + = = + +
1 0, 1 ' ; lim , 1 ' . n n n agar x bo lsa u agar x bo lsa u + → = Shunday qilib, qator 1
da, ya’ni 1 1
− da yaqinlashuvchi bo‘ladi. Misol 18. Ushbu 2 4 1 2 2 1 3 5 ... ( 1) (2 1) ... n n x x n x − − − + − + − − +
qatorning yig‘indisini toping. Yechish. Cheksiz kamayuvchi geometric progressiya hadlarining yig‘indisi formulasi 1
= − dan foydalanib quyidagiga ega bo‘lamiz: ( ) 3 5 1 2 1 2 ... ( 1) ...
, 1 .
1 n n x x x x x x x − − − + − + − + = + Endi hosil bo‘lgan tenglikni hadma-had differensiallasak, kutilayotgan natijaga kelamiz: ( ) 2 2 4 1 2 2 2 2 1 1 3 5 ... ( 1)
(2 1) ... , 1 .
(1 )
n x x x n x x x − − − − + − + − − + = +
Misol 19. Ushbu ( ) 2 3 4 1 1 ... ( 1) ... 1 1 2 2 3 3 4
( 1)
n x x x x x n n + + − + + + − + + qatorning yig‘indisini toping. Yechish. Berilgan qatorni ketma-ket ikki marta
hadma-had differensiallaymiz va hosil bo‘lgan qatorning yig‘indisini 1
= − formula yordamida topamiz, bu yerda 1
= −
: 2 1 1 1 1 ... ( 1) ...
. 1
n x x x x + − − + − + −
+ = +
Endi hosil bo‘lgan qatorni ketma-ket ikki marta hadma-had 0 dan x gacha integrallab, quyidagilarni topamiz: 2 3 1 ... ( 1)
... ln(1
); 2 3 n n x x x x x n + − − + + −
+ = +
2 3 4 1 1 0 ... ( 1) ...
ln(1 ) . 1 2 2 3
3 4 ( 1) x n n x x x x t dt n n + + − + + + − + = + +
Oxirgi integralni bo‘laklab integrallaymiz: ln(1 ) ,
u t dt dv dt = + = desak,
1
du t = + va v t = bo‘ladi. Demak, 0 0 0 0 0 ln(1 ) ln(1
) ln(1
) 1 1 ln(1 ) ln(1 ) (1 )ln(1 ) .
x x x x tdt dt t dt t t x x dt t t x x x x x x x + = + − = + − + = + + = + − + + = +
+ − Shunday qilib, quyidagi natijaga ega bo‘lamiz: 2 3
1 1 ... ( 1) ... (1 )ln(1
) . 1 2 2 3 3 4
( 1)
n x x x x x x x n n + + − + − + − + = + + −
+
Loyiha-hisob ishlari topshiriqlari Download 0.97 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling