Noorganik Moddalar Kimyoviy Texnologiyasi Fakulteti 8-20 guruh talabasi Kalmuxanov Azizbekning Mustaqil Ishi Reja: 1.Gazlarning siqish jarayonining tushunchalari. 2.Kompressor mashinalar. 3. Vintli kompressor konstruksiyasi, ishlash prinsipi, afzallik va kamchiliklari. - Real gazlarni siqish jarayonida uning hajmi, bosimi va temperaturasi o`zgaradi. Gazlarni siqish jarayoni nazariyasi ideal gaz va termodinamikasiga asoslanib shu tenglama bilan ifodalanadi:
- p=pRT Kompressordan chiqishdagi 10MPa va undan yuqori bo`lgan gaz uchun real gazning holat tenglamasini ishlatsak bo`ladi: P=zpRT z-siqilish koeffitsienti,uning qiymatlarni ma`lumot nomadan olinadi. Gazlarni siqish jarayoni. Gazni siqish jarayonidagi oxirgi bosim atrof-muhit bilan issiqlik almashinishga bog`liq.Nazariy jihatdan 2ta holat yuzaga kelishi mumkin:
- Izotermik jarayon- gazni siqish jarayonida hosil bo`layotgan issiqlikning hammasi atrof muhitga ajratib olinadi va gazning temperaturasi o`zgarmas bo`ladi.
- 2)Adiabatik jarayon- bunda atrof -muhit bilan issiqlik almashinish umumman yo`q vasiqilish jarayonida issiqlik gazning ichki energiyasini oshirishga sarflanadi va uning temperaturasi ko`tariladi. Ammo, gazni siqish jarayonida hajm va bosim o`zgarishi bilan uning temperaturasi o`zgarishiga olib keladi va hosil bo`layotgan issiqlikning bir qismi atrof-muhitga o`tadi. Siqish jarayonidagi ish va iste'mol qilinayotgan kuch. Gazni p1 bosimdan p2 gacha izotermik siqish jarayoni T-S diagrammada T(A)=const chizigi böylab o`tkazilgan AB to`g`ri kesma bilan ifodalanadi. Adiabatik siqish charayoni gaz va atrof muhit oʻrtasida umuman issiqlik almashmasligi bilan xarakterlanadi. Gazni adiabatic siqishda dQ=0 va dS=0. Shunday qilib, adiabatik jarayonda entropiya o`zgarmas va u T-S diagrammada S(A) =const chizig`I bo`ylab o`tkazilgan AD to`g`ri chiziq bilan tasvirlanadi. Gazni p1 bosimdan p2 gacha siqish davrida politropik jarayon yuz beradi va u AS qiya chizig'i bilan xarakterlanadi.
- Agar, boshlang`ich bosim p1 oxirgisi p2 ma'lum bulsa gazni siqish uchun sarflangan solishtirma ish l analitik usulda ham aniqlanishi mumkin: Izotermik jarayon uchun: Adiabatic jarayon uchun Politropik jarayon uchun
- Bu yerda v1- so`rish davridagi gazning solishtirma hajmi,m^3/kg; k=c(p)/c(v) – adiabata ko`rsatkichi (gazning o`zgarmas hajmdagi issiqlik sig`imiga nisbati);m-politropa ko`rsatkichi.
- Politropa ko`rsatkichi m ning qiymati gazning tabiati, hossalari va atrof muxit bilan issiqlik almashinish sharoitlariga bog`lik. Masalan, gazni suv orqali saqlanadigan kompressorda havo siqilganda m = 1,35 deb taxmin qilsa bo`ladi. Izotermik siqishda eng kam ish sarflanadi. uchun ham gazlarni siqish izotermik jarayonga yaqin sharoitda tashkil qilishga harakat qilinadi. Demak, siqish jarayonida hosil bo`layotgan issiqlikni gazni sovitish yo`li bilan bog'liq. Siqish jarayonidan so`ng gazning temperaturasi T2 quyidagicha aniqlanadi: Izotermik jarayon uchun T2=T1 Adiabatik jarayon uchun Politropik jarayon uchun
- Gazni siqish uchun compressor sarflayotgan nazariy quvvat NH (Vt) ushbu formula yordamida topiladi: NH =Vpl Bu yerda V- kompressorning hajmiy sarfi , м3/с; p- gaz zichligi, , кг/м3. Agar, kompressorning hajmiy ish unumdorligi va gazning zichligi so`rish sharoiti, (ya`ni V=V1 va p=p1=1/v1) ,gazni kompressorda siqish jarayonida sarflanayotgan quvvatni aniqlasak bo`ladi: Izotermik jarayon uchun Adiabatic jarayon uchun Poliropik jarayon uchun
- Kompressor o`qidagi quvvat NV ni quyidagi tenglama orqali hisoblab topiladi: Bu yerda nv – hajmiy koeffitsient, suyuqlikni klapan, turli tirqishlardan oqib chiqib ketishini hisobga oladi: nmex – kompressorning mexanik foydali ish koeffitsienti,mexanik ishqalanishning yengish uchun sarflanadigan energiyani hisobga oladi. Elektr yuritkich quvvati Nю compressor o`qidagi quvvat N„ dan katta,chunki yurtikichning o`zida va uzatma ma`lum miqdorda quvvat yo`qotiladi: Bu yerda ndv va nuz - elektr yuritkich va uzatmaning foydali ish koeffitsientlari. Yuritkich kerakli quvvati N „ odatda 10…15% zahira bilan qabul qiladi,ya`ni N„ = (1,1 - 1,15) N„ Adiabatic foydali ish koeffitsienti nad qiymati birga yaqin bo`lib,0.93….0,97 ga tengdir. Izotermik foydali ish koeffitsienti niz siqilish darajasiga qarab, 0.64….0,78 qiymat oralig`id abo`ladi. Mexanik foydali ish koeffitsienti nmex ko`pincha 0.85….0.95 oraliqdagi qiymatiga teng. Ventilyator o`qidagi Ne quvvatni: Ne=pQHg/nv Tenglamadan topsak bo`ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
