Toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filali

Bozor tushunchasi, uning vazifalari va turlari

• Bozor tushunchasi bozor iqtisodiyotining markaziy kategoriyasi bo`lib, iqtisodiyot nazariyasida ham, xo`jalik yuritish amaliyotida ham, barcha mamlakatlar tajribasida ham qo`llaniladigan ilmiy-amaliy tushunchadir.

Bozor hududiy jihatdan quyidagi turlarga bo`linadi: mahalliy bozorlar (Toshkent bozori, Samarqand bozori, Urgut bozori, London bozori, Nyu-York bozori, Pekin bozori va boshqalar); milliy bozorlar (O`zbekiston bozori, Rossiya bozori, Ukraina bozori, Angliya bozori, Amerika bozori, Xitoy bozori va boshqalar); mintaqaviy bozorlar (Markaziy Osiyo yoki Osiyo bozori, G`arbiy Evropa bozori) va jahon bozori.

• Bozor hududiy jihatdan quyidagi turlarga bo`linadi: mahalliy bozorlar (Toshkent bozori, Samarqand bozori, Urgut bozori, London bozori, Nyu-York bozori, Pekin bozori va boshqalar); milliy bozorlar (O`zbekiston bozori, Rossiya bozori, Ukraina bozori, Angliya bozori, Amerika bozori, Xitoy bozori va boshqalar); mintaqaviy bozorlar (Markaziy Osiyo yoki Osiyo bozori, G`arbiy Evropa bozori) va jahon bozori.
• Sotiladigan va sotib olinadigan tovar, xizmat turiga ko`ra bozorlar quyidagi turlarga bo`linadi: iste`mol tovarlari va xizmatlari bozori, ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchi (resurslar) bozori, valyuta bozori va fond birjalari, ilmiy texnika kashfiyoti va ishlanmalar bozori.

Muomalaga chiqadigan sub`ektlarning xususiyatiga ko`ra ulgurji va chakana savdo to`g`risida gap yuritiladi. Chakana savdoda asosan sotib oluvchilar fuqarolar hisoblanadi. Turli shakldagi korxonalar, firmalar, xususiy do`konlar va boshqalar esa sotuvchi hisoblanadi. Ulgurji savdoda davlat tomonidan qishloq xo`jalik mahsulotlarini xarid qilish alohida o`rin tutadi.

• Muomalaga chiqadigan sub`ektlarning xususiyatiga ko`ra ulgurji va chakana savdo to`g`risida gap yuritiladi. Chakana savdoda asosan sotib oluvchilar fuqarolar hisoblanadi. Turli shakldagi korxonalar, firmalar, xususiy do`konlar va boshqalar esa sotuvchi hisoblanadi. Ulgurji savdoda davlat tomonidan qishloq xo`jalik mahsulotlarini xarid qilish alohida o`rin tutadi.