Toshkent kimyo-texnologiya instituti «vinochilik texnologiyasi va sanoat uzumchiligi» fakulteti «biotexnologiya» kafedrasi

B2 vitaminning ozuqa preparati 
Vitamin B2–riboflavin kimyoviy tabiatiga ko‘ra azot asosli 6,7– dimetilizaalloksazin, D- ribit spirti 
qoldig‘i saqlovchi birikmadir. Uning kimyoviy tuzilishi quyidagicha: 
Bu vitamin oksidlanish-qaytarilish fermentlari faol guruhlari flavinmono-nukleotid (FMN) tarkibiga 
kiradi.SHuning uchun ham organizimda bu vitamin etishmaganda oksidlanish - qaytarilish jarayonlari 
susayib ketadi. Bu vitaminni cho‘chqalarga berish meyoriy 2 – 7 mg, har bir kilogram quruq ozuqaga 
qo‘shib beriladi. Hayvonlarga ozuqa sifatiga ilatilib kelinayotgan ssimlik mahsulotlarida B12 vitaminni 
miqdori juda ham kam. B12 vitaminini har xil taksomik guruhga kiruvchi mikroorganizmlar – bakteriyalar, 
achitqi zamburug‘lar, aktinomitsetlar sintez qiladilar, ba’zi- bir shtammlar 1 m kultural suyuqlikga 1mg 
gacha V12 vitamini sintez qilaoladilar. 
Oziqa riboflavinni produtsenti Eremthecium ashbyii achitqi zamburug‘ini seleksiya qilib 
tayyorlangan shtammi hisoblanadi. Riboflavin achitqi xujayralarini vakuolalarida to‘planib, 
mikroorganizimga o‘ziga xos bo‘lgan sariq rang beradi. Katta hajmda ishlab-chiqarish uchun alohida 
tarkibga ega bo‘lgan suyuq ozuqa muhiti tayyorlanadi ekuv materiallari esa maxsus uskunalarda (kichikroq 
fermentlar) o‘stiriladi. 

---

49-chizma. Eremothecium 
ashbyii 
kulturasi 
yordamida 
riboflavin 
ozuqa 
konsentrati 
olishning texnologik chizmasi 
1-xavo 
kompressori; 
2- 
ajratgich; 3-resiver; 4-bosh filtr; 5-
inokulyator; 6-aralashtirgich; 7-
fermentyor; 
8-inokulyator; 
9-
kultural 
suyuqlik 
yi`iladigan 
moslama; 10-bu`lantirish uskunasi; 
11-quritish 
uskunasi; 
12-
maydalagich. 
Ozuqa muhiti tarkibiga kerakli miqdorda soya uni, makkajuxori ekstrakti, bo‘r (CaCo3), gidrol, 
shakar, K2HOP4, NaCl va boshqa makro va mikroelementlar qo‘shiladi. Fermenterga yuborilishdan oldin 
ozuqa muhiti sterilizatsiya qilinadi. Ekuv materiali sifatida Eremothecium ashbyii ni pshenoda o‘stirilgan 
sporolari ishlatiladi. 
Yuvilgan psheno bo‘kish uchun 30-35 minut davomida sut sardobida ushlab turiladi, keyin quritilib, 
50-60 grammdan sterilizatsiya qilingan flakonlarga solinadi. Flakonda psheno uch marotaba sterilizatsiya 
qilinadi va undan keyin achitqi zamburug‘i suvdagi susbenziyasi bilan ekiladi va 7-8 kun davomida 29-
30os inkubatsiyaga qo‘yiladi. Ko‘rsatilgan vaqt oshgandan keyin va kuum- qurutgichda sekin quritilib, 
suyuq ekuv materiallari tayyorlashga yuboriladi. 
Riboflavin olish uchun produtsent 28-300S da 72 soat davomida o‘stiriladi. Har 8 soatda mikrob 
xujayralarini, ozuqa muhiti tarkibini va hosil bo‘lgan vitaminni nazorat qilib boriladi. 
Tayyor kultural suyuqlik fermentatsiya oxirida, 5% quruq modda va 14 mg/mg riboflavin saqlashi 
kerak. 
Quritish jarayonida bu vitaminni mo‘tadillashtirish maqsadida kultural suyuqlik xlorid kislotasi bilan 
pH 4,5-5,0 gacha nordonlashtiriladi, undan keyin vakuum-bug‘latgich uskunasida konsentrlashtiriladi. 
Olingan konsentrat odatda, 5,6 mg/ml vitamin B12 va 20% quruq modda saqlagan bo‘ladi. quyultirilgan 
vitamin konsentrati purkab qurutgich uskunasida, namligi 5-10% qolgunga qadar quritiladi. Keyin kepak 
va makkajo‘xori bilan aralashtirilib, 20 grammdan polietilen paketchalarga solib chiqiladi va bu 
paketchalarga qog‘oz qopcha solib, tegishli etiketkalar bilan jihozlantiriladi. Tayyor mahsulotda vitaminni 
miqdori 1% dan kam bo‘lmasligi kerak. Tayyor mahsulotni saqlash davri 1 yil.