Toshkent kimyo-texnologiya instituti Yangiyer filiali. Mustaqil ish

2-rasm. Hosil bo'lgan azot oksidi miqdorining E_no ammiakni 0,1 MPa (1) va 0,7 MPa (2) bosimlarda oksidlanishida tutashish vaqti t ga bog'liqligi.


koeffitsiyentlari; С₁ C₂ -oqimdagi konsentratsiyalar; C_ln, C_2n - yuzadagi


konsentratsiyalar; V ₁ = 4, V ₂ = 5-stexiometrik koeffitsiyentlar; r(C_ln, C_2n) - reaksiya tezligi.

• 
  va stexiometrik nisbatni NH₃:O₂ = 1:1,25 deb taxminlab 6 orqali C_ln: C_2n= 1:1,25 nisbatni hosil qilamiz.
  

Tashqi diffuzion sohada yuzadagi dastlabki moddalar konsentratsiyasi hajmidagiga qaraganda ancha kam. Yuza oldida NH₃ ning miqdori kam bo’lgani kabi O₂ ham oz bo‘ladi. Bunday sharoitlarda oksidlanish, asosan, azotgacha davom etadi. Undan ammiakni siqib chiqarish uchun yuza oldida kislorodning ortiqcha miqdori zarur bo‘ladi. Shunda uning oksidlanishi yanada chuqurroq, ya’ni NO gacha boiishi mumkin.
O₂:NH₃ nisbatning oqimda NO chiqishiga bo‘lgan ta’siri 3- rasmda ko‘rsatilgan. O₂: NH₃ nisbatning 1:1,8 miqdordan ortiq bo’lishida jarayonning selektivligi amalda o‘zgarmaydi. (6) formuladan C_1n = 0,01 C, bo'lishida yuza ustida 50 martadan ortiq miqdorda O, bo‘ladi va bu reaksiyaning yuqori selektivligini ta’minlaydi. O₂:NH₃= 1:1,8 nisbat ammiak - havo aralashmasida 10 % NH₃ bo’lishiga javob bo‘ladi va ishlab chiqarishda shunday qabul qilingan.

1

3-rasm. Ammiakning oksidlanishida O2:NH3 nisbatning azot oksidi hosil bo’lish miqdori Eno ga ta’siri.

4-rasm. T haroratni ammiakni 0,1 MPa(1) va 0,7 MPa (2) bosimlarda azot oksidi hosil bo’lish miqdori ENO ga ta’siri.

Bosim (4-rasm) sxemadagi 3-bosqich bo‘yicha NO ni N, gacha parchalashini kuchaytiradi va shu bilan maksimal chiqish miqdorini 0,1 MPa bosimda 97-98% gacha, 0,7 MPa bosimda esa 95gacha maksimal chiqishni kamaytiradi, garchi o‘tish (aylanish) tezligi ko'payganda ham (2-rasmga qarang). Muvofiq ravishda jarayonning 0,1 MPa bo‘lishida o'tkazish uchun 8-12 ta katalizator to‘rlari, 0,7MPa bo‘lishida esa 5-6 ta katalizator to‘r kerak bo‘ladi.

Haroratning NO ning maksimal chiqishiga ta’sir etish ko‘rsatishi ekstrimal xususiyat kasb etadi (4-rasm) va bosimning ortishi bilan NO ning maksimal chiqish harorati ko‘tariladi.
Bosim NO ning chiqishini kamaytirsa ham, ishlab chiqarishda jarayon ko‘tarilgan bosim ostida olib boriladi. Rossiyada ishlab chiqilgan jarayonni 0,73 MPa bosim ostida olib borish keng tatbiqini topgan (4.44-rasm, a). Umuman olganda, kimyoviy-texnologik tizim (KTT) optimallik shartlaridan tanlab olingan.
Bosimning ortishi absorbsiyani sezilarli ravishda yaxshilaydi [(4.25) reaksiya]: atmosfera bosimida foydalanuvchi 6-8 ta kolonna o‘rniga 0,7 MPa bosimda ishlovchi bitta kolonnaning o‘zi kifoyadir.