Toshkent moliya instituti andijon fakultet

O’ZBEKIsTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI ANDIJON FAKULTET

BHA 70/22 1-GURUH TALABASI ABDUHALIMOV MUHAMMADAZIZBEKNING IQTISODCHILAR UCHUN MATEMATIKA FANIDAN
REFERATI
Reja:

1.Funksiya

2. Funksiya tushinchasi

3. Funksiyaning aniqlanish sohasi

Funksiya (lotincha: functio — „bajarish“, „amalga oshirish“) (tilshunoslikda) — muayyan til, til birligi, lisoniy shaklning u yoki bu vazifani bajarish qobiliyati; tilning kishilik jamiyatidagi roli, vazifasi; til tizimining barcha sathlarida uning birliklari oʻrtasidagi bogʻliqlik yoki munosabatlar. Til birligi funksiyasini belgilash uning muayyan til (til tizimi)dagi rolini aniqlashni koʻzda tutadi, mas, gapda kommunikativ (biror narsa, voqea haqida xabar berish) va nominativ (ushbu voqeani atash) funksiyalar ajratilishi mumkin. Har bir til birligi maʼlum maqsad uchun xizmat qiladi, yaʼni muayayn funksiyani (vazifani) bajaradi, shuning uchungina boshqa til birligidan farq qilgan holda mavjud boʻladi. Til birliklarining koʻplab funksiyalari — oʻxshatish, ajratish, farqlash funksiyalari ajratiladi; ana shu funksiyalarga muvofiq ravishda til birliklarining oʻzlari ham farqlanadi, ajratiladi. Masalan, fonema turli soʻz va morfemalarni farklash yoki ular orasiga chegara qoʻyish uchun xizmat qiladi.
Funksiyalar nafaqat til birliklarini, balki tilning oʻzini tizim sifatida tavsiflashda ham oʻrganiladi. Tilning asosiy funksiyalari: kommunikativ (muomala, aloqa qilish funksiyasi), bilish, aks ettirish, shakllantirish, aloqa oʻrnatish, nominativ (borlikdagi narsa va hodisalarni nomlash, atash), ekspressiv (ifoda, bayon funksiyasi), apellyativ (murojaat, undash, daʼvat funksiyasi) va boshqa Til funksiyalari qatorida uning sathiy funksiyalari — fonologik, morfologik va boshqa funksiyalari ham koʻrsatiladi. Funksional nuqtai nazardan til tizimi koʻp oʻlchovli tuzilma boʻlib, uning namoyon boʻlish shakllari (ogʻzaki va yozma til), ijtimoiy maqsadvazifasi (adabiy til, ijtimoiy guruxlar tillari, argo va boshqalar), estetik yunalganligi (poetik til) va boshqa jihatlari farklanadi.

Funksiya — matematikaning eng muhim va umumiy tushunchalaridan biri. Funksiyaning turlari koʻp boʻlib, eng koʻp qoʻllaniladigani bu chiziqli funksiyadir yaʼni �(�)=��+� . Oʻzgaruvchi miqdorlar orasidagi bogʻlanishni ifodalaydi. Funksiyani aniqlovchi qonuniyatlar f,g,v,T,..... Harflari bilan belgilanadi. �=�(�) , Bunda �  - argument, �  esa funksiya hisoblanadi

Dasturlashda funktsiya muayyan vazifa yoki hisob-kitobni bajaradigan ko'rsatmalar to'plamidir. U qayta foydalanish uchun mo'ljallangan va dasturning turli qismlaridan chaqirilishi mumkin. Funktsiyalar dasturlashda muhim tushunchadir, chunki ular kodni modulli va boshqariladigan bo'lishga imkon beradi. Funktsiyalar odatda parametrlar yoki argumentlar deb ataladigan ma'lumotlarni oladi va qiymat, ob'ekt yoki harakat bo'lishi mumkin bo'lgan natijalarni ishlab chiqaradi. Ular DRY tamoyilini amalga oshirishga yordam beradi, chunki ular ishlab chiquvchilarga bir xil kod blokini qayta yozmasdan bir necha marta qayta ishlatish imkonini beradi.

Funktsiyalar har xil murakkablik darajalariga ega bo'lishi mumkin, faqat bitta vazifani bajaradigan oddiylaridan tortib, ko'plab kirish parametrlarini qabul qiladigan va bir nechta natijalarni beradigan murakkablarigacha. Funktsiya tushunchasini tushunish yaxshi dasturchi bo'lish uchun juda muhim, chunki u ko'pchilik dasturlash tillarining asosiy qurilish blokidir.

Funktsiyaning qiymatlar to'plami bu funktsiya chiqish sifatida ishlab chiqarishi mumkin bo'lgan qiymatlar oralig'idir. Ushbu to'plam o'z doirasidagi barcha joriy kirishlar uchun funktsiyani baholash orqali olinishi mumkin bo'lgan barcha mumkin bo'lgan qiymatlarni o'z ichiga oladi. Qiymatlar to‘plami funktsiya amal qiladigan kirish va chiqish qiymatlari turiga qarab haqiqiy sonlar, butun sonlar yoki murakkab sonlar kabi turli xil bo‘lishi mumkin.