Ularni buxgalteriya hisobida alohida hisob ob’ekti yoki daromadlarning
yuzaga chiqish shakli yoki o‘rni sifatida tarkiblanishi belgilangan. Bunda asosiy
vositalarning hisobdan chiqarilishi va sotilishi, boshqa aktivlarni sotishdan olingan
natijalar asosiy ishlab chiqarishning boshqa jarayonlari sifatida qaraladi. O‘larni
moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotda operatsion daromadlar va harajatlar
qatori kursatilishi tartiblangan.
Maxsulot ish va xizmatlarni sotishdan olingan foyda yoki zarar o‘zgarishida
omilli tahlilga alohida ahamiyat beriladi. Maxsulot sotishdan olingan foyda
o‘zgarishiga quyidagi omillar ta’sir etishi mumkin. Firma va kompaniyalarning hisobot davri sof foydasini aksariyat qismi
mahsulot (bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmat)lar sotishdan olingan yalpi moliyaviy
natija tashkil etadi. Bu quyidagi tartibda hisoblanadi: Mahsulot (ish, xizmat)lar sotishdan olingan tushum hajmi firma va
kompaniyalarning qanday baholarda va kimlarga o‘zlari ishlab chiqargan
mahsulotlarini sotishligiga, shartnomada ko‘zda tutilgan baholarning miqdoriga
bog‘liqdir. Yalpi tushumni bilish uchun moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi
hisobotning tegishli satridan o‘tgan yilgi va hisobot davridagi ma’lumotlaridan
qaraladi.
Qo‘shilgan qiymat solig‘i normasi esa O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining har yil uchun tasdiqlagan, soliq qonunida ko‘zda tutilgan tartibda
belgilangan qo‘shilgan qiymat solig‘i 20% deb ko‘zda tutilgan. Bozor iqtisodyotiga o‘tish davrida foyda ko‘rmasdan ishlaydigan korxonalar
bo‘lmasligi kerak. Xarajatlarni daromadlari qoplamaydiganlar qarz (kredit)
hisobiga yashashadi. Bu esa moliyaviy ahvolni og‘irlashtiradi va pirovard natijada
korxona sinadi. Shuning uchun foyda ko‘rish korxonalarning yashashi,
raqobatlarga bardoshligi kengaytirilgan ishlab chiqarishni tashkil etishning asosiy
manbai hisoblanadi.
Har bir firma va kompaniya mahsulotlar ishlab chiqarish va sotish hajmini
ko‘paytirish imkoniyatiga egadir, lekin hajmning keskin oshishi tushumni (foyda)
kamayishiga ta’sir etadi. Foyda olishning eng quyi va yuqori chegara hamda
imkoniyatlarini aniqlash muhim ahamiyatga egadir. Ya’ni,korxona ushbu
chegaraviylikdan quyi holatlarda zararga, yuqori holatlarda foyda ishlashini
xarakterlaydi. Mahsulot ishlab chiqarishning kritik xajm darajasini belgilash
iqtisodiy harakatni boshqarishda va biznesni yo‘lga qo‘yishda muhim masala
hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
