Toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti «moliyaviy tahlil» kafedrasi

Pul mablag’larining faoliyat turlari buyicha guruhlanishi 

 

Faoliyat turlari 

 

 

Asosiy (operatsion)        

Faoliyat 

 

Investitsiya faoliyati 

 

Moliyaviy faoliyat 

 

Korxona  pul  mablag’larining  qaysi  manbalardan   elib  tushishi  bo'yi ha 

guruhlash  qaysi  faoliyat  turlari  korxona  uchun  iqtisodiy  jihatdan  samarali 

ekanligini  aniqlash  uchun  zarur.  Ushbu  ma'lumotlar  asosida  kaysi  manbalar 

hisobiga  pul  mablag’lari   irimining  oqimini   o'paytirish  omillarini  aniqlash 

imkoniyatini beradi. 

 

Pul  mablag’larini  turlari  buyi ha  guruhlash  esa   orxonada  yuqori 

li vidli  a ega bo'lgan mablag’larning qaysi turlarining mav udligi to'g’risida 

ma'lumot beradi. 

---

 

 

15 

 

 

Pul mablag’larini boshqarishda ularni uzlu siz nazorat qilish, shu bilan 

birgalikda  audit  tekshiruvidan  o'tkazish  muhim  ahamiyatga  ega.  Pul 

mablag’larini  auditorli   te shiruvidan  o't azishning  asosiy  maqsadi:   orxona 

 assasidagi milliy (5010) va xori iy valyutadagi (5020) naqd pul mablag’larini, 

bankdagi  hisob-kitob  (5110),  valyuta  (5200)  schyotlari  va  boshqa  maxsus 

(5500), pul e vivalentlari (5610) hamda yo'ldagi pul (o't azmalari) mablag’lari 

(5710)  schyotlariga  doir  muomalalarni  auditorlik  tekshiruvidan  o'tkazib, 

moliyaviy  hisobotning  «Pul  mablag’lari»  bo'limi  bo'yi ha  ma'lumotlarning 

ishonchliligi  va  ban dagi  s hyotlarda  pul    mablag’larini  hisobga  olish 

uslubiyotining  O'zbekiston  Respublikasida  amal  qilayotgan  me'yoriy  

hu  atlarga  muvofiqliligi  to'g’risida  xulosa  bildirish,  ularni  saqlanishi  va 

ishlatilishining  maqsadga  muvofiqligi,  buxgalteriya  hisobida  to'g’ri  a s 

ettirilishi hamda qonuniyligini ta'minlashdan iborat. 

 

Ushbu  maqsadni  amalga  oshirish  uchun  quyidagi  vazifalarni  hal  etish 

zarur: 

 

inventarizatsiya  o'tkazish  yo'li  bilan  kassadagi  mav ud  pul  mablag’lari, 

qimmatli qog’ozlar miqdori va summalarining haqiqiy qoldig’ini aniqlash; 

 assa  muomalalarini  hisobga  olishda  «Yuridi   shaxslar  tomonidan   assa 

muomalalarini amalga oshirish qoidalari» ga rioya qilinayotganligini aniqlash; 

bank muassasasidagi hisob-kitob, valyuta va boshqa maxsus schyotlar bo'yicha 

amalga oshirilgan muomalalarni tekshirib chiqish; 

 

o'tkazilgan tekshirish asosida oraliq dalolatnoma tuzish va xulosa qilish. 

 

Fikrimizcha, tekshiruvning asosiy maqsadi - pul mablag’lari oqimini a s 

etuvchi schetlarda amalga oshirilgan muomalalarning qonuniyligi, ishonchliligi 

va xo'jalikni samarali yuritish maqsadlariga muvofiqligini aniqlashdir. 

Yuqoridagi  fikrlarimizga  xulosa  qilib  aytadigan  bo'lsak,  xo'jalik  sub'ektlarida 

pul mablag’lari va uning oqimini maqsadli hamda samarali boshqarish: 

-birinchidan, xo'jalik sub'ekti iqtisodiga foydali; 

-i  in hidan,  milliy  iqtisoddagi  pul  muomalasi  qonunlarini  to'g’ri  ishlashiga 

asos bo'luvchi omillardan biri hisoblanadi; 

---

 

 

16 

 

Bu kabi ijobiy jihatlarni ko'plab keltirib o'tishimiz mumkin. 

 

Demak,  xo'jalik  sub'e tlarida  pul  mablag’larini  boshqarish  iqtisodiy 

munosabatlardagi  zaruriyatlardan  biri  bo'lib  hisoblanadi.  Mazkur  voqelikni 

to'gri bilish va yo'naltirish esa uning uslubiy asoslarini o'rganishni talab etadi.