Тошкент молия институти ризаев нурбек кадирович

8 Масала. Объект қурилиш харажатлари
Ер участкаси бино қурилиши учун сотиб олинганда йерни сотиб олиш ва уни янги бинонинг қурилишига тайёрлаш бўйича ҳамма харажатлар йер қиймати сифатида қаралади. Қуйидаги харажатлар қайси счётларда акс эттирилиши керак?
4-жадвал

Харажат	Изоҳлар	Ер	Бино	Ерни ободон-лаштриш	Харажат
200000	Ер ва эски омборхонани сотиб олиш қиймати
5000	Расмийлаштириш харажатлари
20000	Эски омборхонани бузиш харажатлари
8000	Бузишдан олинган материалларни сотишдан пул маблағи
11000	Ерни текислаш харажатлари
25000	Пойдевор қуриш учун котлован қазиш
540000	Пудратчиларга тўловлар
7000	Қурилиш охиригача тўланган кредит бўйича %
5000	Табиий офатдан кейинги таъмирлаш ишлари
12000	Машиналар тўхташ жойи харажатлари
8000	Ободонлаштириш харажатлари

Амалий вазият: Компания қимматли қоғозларни бухгалтерия ҳисобини юритишни автоматлаштириш мақсадида янги дастурий таъминотни яратишни бошлади. Лойиҳанинг босқичлари:
лойиҳалаштириш;
амалга ошириш;
техник хизмат кўрсатиш.
Лойиҳа бошлангандан бери қуйидаги харажатларни амалга оширган (минг сўм):

• компания дастурчини қимматли қоғозлар бўйича семинарга юборди ва ўқиш учун 50.000 сўм тўлади;

  
  

• маркетинг бўйича мутахассис маҳсулот – дастурий таъминотга бўлган бозор талабини ўрганиш мақсадида бозорда тадқиқот ўтказган. Мазкур тадқиқотга қилинган харажатлар 40.000 сўм ташкил қилган;

  
  

• дастурни бошланғич нархи 250.000 сўм га баҳоланган;

  
  

• дастурни ишлаб чиқиш учун 6 ой керак бўлган.

  
  

- мазкур дастурни яратган мутахассиснинг ойлиги 100.000 сўм унинг ўринбосарининг ойлиги эса 80.000 сўм. Жорий этиш жараёнида яна бир мутахассис жалб этилган ва унинг иш ҳақи 15.000 сўм бўлган. Жорий этиш этапи 1 ой;

- компанияда дастурий таъминот яратилаётган давр учун давр харажатларини умумий харажатларнинг 35% миқдорида баҳолади.


Аниқланг: Қуйидаги харажатларнирнг қайси бир:
- номоддий актив қийматига
- ёки харажатга олиб борилади
Амалий вазият: Фирма минерал сув ишлаб чиқариш мақсадида қиймати 20000000 сўм бўлган патентни сотиб олди. Сотиб олиш чоғида маслахат ҳизматлар учун 250000 сўм харажат қилади. Бизнес режага кўра ушбу патентдан фойдаланган холда уч йил мобайнида маҳсулот ишлаб чиқарилади. Қадоқланган минерал сувлар миқдори (3 йилда) 4500000 дона (шундан 1йилда-2000000, 2 йилда-1500000 ва охирги йилда 1000000 дона) бўлиши керак.
Топшириқ: 1.Патентни балансга олинг. 2.Унга ишлаб чиқариш усулида амортизасияни ҳисобланг ва счётда акс эттиринг. 3.Патентни балансдан чиқаринг.