Тошкент молия институти

Регрессив солиқ – солиққа тортиладиган даромаднинг ошиши билан 
солиқ ставкасининг пасайиши характерлидир. Бундай солиқлар тоифасига, 
хусусан, эгри (билвосита) солиқларни киритиш мумкин. Регрессив 
солиқларнинг юки (оғирлиги) бойларга нисбатан камбағал қатламлар учун 
оғирроқ деб саналади. Масалан, қўшилган қиймат солиғини тўлаш учун 
камбағаллар бойларга нисбатан ўз даромадларининг кўпроқ қисмини 
(ҳиссасини) сарфлайдилар. Пропорционал солиқ ҳам регрессив бўлиши 
мумкин. 
Регрессив солиққа тортиш -  солиқ асоси (базаси)нинг ўсиб бориши 
Билан солиқ ставкасининг пасайишини тақозо этади. Солиқ ундириш 
оғирлиги даромадга тескари пропорционалдир: даромад қанча кам бўлса, 
солиқ тўловчи учун солиқнинг оғирлиги шунча оғирдир. Ҳозирги пайтда 
қўшилган қиймат солиғининг жорий этилиши билан эгри (билвосита) 
солиқларнинг регрессивлиги кучайиб бормоқда. 
Реал солиқ - солиқтўловчининг айрим мулкларини солиққа 
тортадиган тўғри солиқлардан иборатдир. 
Резидентлар – календарь йилида мамлакатда 183 кундан кам бўлмаган 
муддатда яшаган, Ўзбекистонда доимий яшаш жойига эга бўлган ва бўлмаган 
солиқ тўловчилар (шу мамлакат ҳудудида ва ундан ташқарида олинганлари 
ҳам) шу мамлакатда солиққа тортилиши шарт. 
Республика бюджети - Давлат бюджетининг умумдавлат тусидаги 
тадбирларни молиялаштиришда фойдаланиладиган қисми бўлиб, унда 
адромад манбалари ва улардан тушумлар миқдори, шунингдек, молия йили 
мобайнида аниқ мақсадлар учун ажратиладиган маблағлар сарфи 
йўналишлари ва миқдори назарда тутилади. 
Солиқлар – қонунда белигланган тартибдаставка бўйича хўжалик 
бритувчи субъектлардан ва фуқаролар (юридик ва жисоний шахслар)дан 
давлат томонидан давлат ёки маҳаллий бюджетга олинадиган мажбурий 
тўловлар. Солиқ, йиғим, пошлина ва бошқа тўловлар дейилганда қонуний 
актлар асосида белигланган тартибда ва шартларда тўловчилар томонидан 
тегишли даражадаги бюджетларга ёки бюджетдан ташқаридаги фондларга 
мажбурий бадалларнинг тўланиши тушунилади. Белгиланган тартибда 
олинадиган солиқлар, йиғимлар, пошлиналар ва бошқа тўловларнинг 
йиғиндиси солиқ тизимини ташкил этади. 

---

323