Toshkent «TafaKKur qanoti»

Kitobxon.Com

---

7
i bap qaraqalpaq TiliNiN` frazEOlOgiyaSi jEKE 
Taraw SipaTiNda
§ 1. frazEOlOgiya – Til bilimiNiN` Tarawi
Temanın` oqıw maqseti: Qaraqalpaq til biliminin` jeke bir tarawı menen 
tanıstırıw. 
Bilim beriwshi: Frazeologiya tarawının` ob`ekti haqqında mag`lıwmat 
beriw, basqa tarawlardan ayırmashılıg`ın tu`sindiriw.
Ta`rbiya beriwshi: Qaraqalpaq tilindegi frazeologizmlerdi milliy tildin` 
o`zine ta`n o`zgesheligin ko`rsetetug`ın birlik sıpatında tanıwına tiykar 
jaratıw.
Rawajlandırıwshı: Studentlerge tildin` frazeologiyalıq sisteması haqqında 
mag`lıwmat beriw arqalı onın` til bilimi boyınsha bilimlerin ken`eytiw.
Qaraqalpaq tilindegi frazeologizmler leksika tarawında u`yrenilse 
de, frazeologiya bo`limi shen`berinde alıp barılg`an izertlewler olardın` 
basqa birliklerden tiykarg`ı ayırmashılıqların ilimiy jaqtan ashıp 
beriw menen birge arnawlı u`yrenetug`ın tarawdı qa`liplestiriwdin` 
za`ru`rligin ko`rsetedi. Bul, o`z gezeginde, qaraqalpaq tilinin` qaymag`ı 
dep esaplang`an turaqlı so`z dizbeklerin ha`r ta`repleme ja`ne tolıq 
tu`siniwge, u`yreniwge tiykar jaratadı.
Qaraqalpaq til bilimi quramında frazeologiya u`lken orın iyeleydi. 
Onın` izertlew ob`ekti – frazeologizm – turaqlı so`z dizbegi. Fra­
zeologizm o`zine ta`n belgilerine iye birlik bolıp, xalıq tilinin` 
qaymag`ın, mag`ızın o`zine ja`mlegen teren`, o`tkir ma`nili ja`ne bir 
neshe so`zlerdin` dizbeginen quralg`an tutas bir pu`tinlik sıpatında 
belgili. 
Frazeologiya – til biliminin` u`lken bir tarawı. Grekshe phrasis 
(so`ylem) ha`m logos (ilim) degen so`zlerden alıng`an, ha`r qanday 
tildin` frazeologiyalıq sistemasın u`yrenedi. Til biliminde frazeologiya 
onın` frazeologizmlerdi izertleytug`ın tarawı ha`m belgili bir tilge ta`n 
frazeologiyalıq so`z dizbeklerinin` jıyıntıg`ı sıpatında tu`siniledi.