Toshkent tibbiyot akademiyasi 2-davolash fakulteti 105-b guruh talabasi o’ktamov jamolbekning tibbiy biologiya fanidan tayyorlagan ishi

Toshkent tibbiyot akademiyasi 2-davolash fakulteti 105-b guruh talabasi o’ktamov jamolbekning tibbiy biologiya fanidan tayyorlagan ishi .

Mavzu:embrional rivojlanishning umumiy qonuniyatlari.emriogenez.teratogen omillar

Эмбрионал давр тухум ҳужайрасининг сперматозоид билан отала- ниши яъни зигота ҳосил бўлиши билан бошланади (эмбриогенез даври).

Эмбрионал давр тухум ҳужайрасининг сперматозоид билан отала- ниши яъни зигота ҳосил бўлиши билан бошланади (эмбриогенез даври).

Эмбрионал даврнинг тугаш вақти онтогенезнинг турига боғлиқ бўлиб, личинкали турда, личинканинг тухумдан чиқиши билан, она қорнида ривожланувчи турларда эса туғулиш вақти билан тугайди. Эмбрионал давр уруғланиш (зигота), майдаланиш, бластула, гаструла, гисто ва органогенез босқичларига бўлиб ўрганилади

Уруғланиш – бир қатор биологик омилларнинг биргаликдаги таъсирларда эркак ва урғочи жинсий ҳужайраларнинг қўшилишидир. Сперматазоидлар урғочи организм жинсий йўлининг маълум бир даражадаги суюқлигига қарши (реотаксис) ва тухум ҳужайра жойлашган тухум йўли томон, тухум ҳужайрасининг мос моддасини сезган ҳолда (хемотаксис) 2-4 мм/мин тезликда ҳаракат қилади. Сутэмузувчиларда уруғланиш бачадон найининг юқориги (1/3) қисмида рўй беради. Уруғланиш жараёнида икки босқич тафовут этилади:

• Уруғланиш – бир қатор биологик омилларнинг биргаликдаги таъсирларда эркак ва урғочи жинсий ҳужайраларнинг қўшилишидир. Сперматазоидлар урғочи организм жинсий йўлининг маълум бир даражадаги суюқлигига қарши (реотаксис) ва тухум ҳужайра жойлашган тухум йўли томон, тухум ҳужайрасининг мос моддасини сезган ҳолда (хемотаксис) 2-4 мм/мин тезликда ҳаракат қилади. Сутэмузувчиларда уруғланиш бачадон найининг юқориги (1/3) қисмида рўй беради. Уруғланиш жараёнида икки босқич тафовут этилади:
• Сперматозоиднинг тухум ҳужайраси қобиғи орқали кириши ва гаметаларнинг ўзаро қўшилиши (сингамия);
• Жинсий ҳужайралар ядроларининг қўшилиши (кариогамия).

• Тухумга яқинлашгач сперматазоид ўз акросомасидаги гиалоуро- нидаза ферменти ва бошқа биологик фаол бирикмалар (спермализин) ҳисобига унинг мураккаб қаватларига таъсир этиб, йўл очади
• Майдаланиш. Эмбриогенезда муртак ҳужайраларининг митоз йўли билан қайта- қайта бўлиниши майдаланиш дейилади. Майдаланиш босқичида бўлинаётган ҳужайраларда бўлиниш олдидан ўсиш кузатилмайди, шу ҳисобига муртакнинг тана ҳажми ўзгармайди, ҳосила ҳужайралар бўлиниш рўй берган сари майдалашиб боради ва ҳужайралар бир-бирига зич жойлашган бўлади. Майдаланиш жараёнида ҳосил бўлаётган ҳужайралар бластомерлар деб номланади