Toshkent viloyat chirchiq davlat pedagogika instituti
Download 0.58 Mb. Pdf ko'rish
|
9-Mavzu Elektromagnit tebranishlar
- Bu sahifa navigatsiya:
- Mexanik va elektromagnit tebranishlarning o’xshashligi
- Xususiy elektromagnit tebranishlar
- Xususiy elektromagnit tebranishlar tenglamasi
|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT VILOYAT CHIRCHIQ DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI 9 – dars Mavzu:
Erkin elektromagnit tebranishlar. «Fizika» kafedrasining onlayn darslar majmuasi f.-m.f.d., professor v.b. Usmonov Shukrullo Negmatovich f.f.d. (PhD), dosent v.b Suyarov Kusharbay Tashbayevich p.f.d. (DSe), professor v.b. Usarov Jabbor Eshbekovich Toshkent 2020 yil 𝑊 𝑚,𝑚𝑎𝑥
= 𝐿𝐼 𝑚 2 2 𝑡 = 𝑇 4 I max
Reja: 1. Mexanik va elektromagnit tebranishlarning o’xshashligi. 2. Xususiy elektromagnit tebranishlar. 3. Xususiy elektromagnit tebranishlar tenglamasi. 4. Nazorat uchun savollar.
Mexanik va elektromagnit tebranishlarning o’xshashligi Prujinali mayatnikning mexanik tebranishini qaraymiz C boshlang’ich muvozanat vaziyatida C tebranganda muvozanat vaziyatida A chetki vaziyatda D chetki vaziyatda Xususiy elektromagnit tebranishlar Kondensator G’altak 𝑬
maydoni 𝑩 Magnit maydoni Xususiy elektromagnit tebranishlar Xususiy elektromagnit tebranishlar tenglamasi 1 2 K
R L + - q 0 Elektr yurituvchi kuchi bo’lgan tok manbai, elektr sig’imi C bo’lgan kondensatror, induktivligi L bo’lgan g’altak va qarshiligi R bo’lgan rezistordan iborat bo’lgan mujassamlashgan zanjir tuzamiz 2
R L + - q i 𝑈 𝑅 = −
𝑈 𝐶 (1) 𝑈 𝑅 + (−𝑈 𝐶 ) = 𝑖𝑛𝑑
(2) 𝑈 𝑅 = 𝑖 𝑅, 𝑈 𝐶 = 𝑞 𝐶 , 𝑖𝑛𝑑 = −𝐿
𝑑𝑖 𝑑𝑡 (3) 𝑖 𝑅 + (− 𝑞 𝐶 ) = −𝐿 𝑑𝑖 𝑑𝑡 (4) 𝑖 = − 𝑑𝑞 𝑑𝑡 (5) − 𝑑𝑞 𝑑𝑡 𝑅 − 𝑞 𝐶 = −𝐿 𝑑 𝑑𝑡 − 𝑑𝑞 𝑑𝑡 (6) 𝑑 2 𝑞 𝑑𝑡 2 + 𝑅 𝐿 𝑑𝑞 𝑑𝑡 + 𝑞 𝐿𝐶 = 0
(7) masalaning boshlang’ich sharti: t = 0 bo’lganda 1) q = q 0 va 2) i = 0, 𝑑𝑞 𝑑𝑡 =0 Kirxgofning ikkinchi qoidasiga asosan: 1-rasm
2-rasm Xususiy elektromagnit tebranishlar tenglamasi Zanjilning aktiv elektr qarshiligi nolga teng bo’lsin (R = 0), so’nmas erkin ekektromagnit tebranish tenglamasini aniqlaymiz (7) formulaga asosan quyidagi ifodaga ega bo’lamiz: 1) 𝑞
0 = 𝐴
cos
0 , 2) 𝐴 0 sin 0 = 0 (10)
Zanjirda elektr qarshiligining mavjud yoki mavjud emasligiga qarab hosil bo’ladigan ekektromagnit tebranishi 2 xil bo’ladi: 1) R = 0 bo’lganda so’nmas erkin ekektromagnit tebranish 2) R 0 bo’lganda so’nuvchi erkin ekektromagnit tebranish 𝑑 2 𝑞 𝑑𝑡 2 + 𝑅 𝐿 𝑑𝑞 𝑑𝑡 + 𝑞 𝐿𝐶 = 0
7 𝑑 2 𝑞 𝑑𝑡 2 = − 1 𝐿𝐶 𝑞 (8)
𝑞 = 𝐴 cos 0 𝑡 + 0 (9) t = 0 bo’lgan holatdan, ya’ni masalaning boshlang’ich shartidan foydalanib A va 0 larni qniqlaymiz. bundan
1) 𝐴 = 𝑞 0 , 2) 0 = 0 (11) 𝑞 = 𝑞
0 cos 0 𝑡 (12) 𝑑𝑞 𝑑𝑡 = − 0 𝑞 0 sin 0 𝑡 (13) 𝑑 2
𝑑𝑡 2 = − 0 2 𝑞 0 cos 0 𝑡 (14)
− 0 2 𝑞 0 cos
0 𝑡 + 1 𝐿𝐶 𝑞 0 cos 0 𝑡 = 0 (15) 0 = 1 𝐿𝐶 (16) T = 2
𝐿𝐶 (17) Tomson formulasi Xususiy elektromagnit tebranishlar tenglamasi 𝑞 = 𝑞
0 cos 0 𝑡 (12) 𝑈 =
𝑞 𝐶 = 𝑞 0 𝐶 cos 0 𝑡 = 𝑈 0 cos 0 𝑡 (18) = 𝑞 − 𝑖 = 2 (21) t 𝑇 4 3𝑇 4 5𝑇 4 T 𝑇 2 2T 3𝑇 2 q(t) i(t) 0
i(t) U(t) U(t) 𝑈 0 = 𝑞 0 𝐶 (22)
𝐼 0 = 0 𝑞 0 = 𝑞 0 𝐿𝐶 (23) 𝐼 0 = 𝑈 0 𝐶 𝐿 (24) 𝑖 = −
𝑑𝑞 𝑑𝑡 = 0 𝑞 0 sin 0 𝑡 (19) 𝑖 = 𝐼
0 cos
0 𝑡 − 2 (20) Nazorat uchun savollar 1. Mexanik tebranish deb nimaga aytiladi? 2. Mexanik tebranishlarga misollar keltiring. 3. Xususiy mexanik tebranish deb nimaga aytiladi? 4. Xususiy mexanik tebranishning muhim xususiyatlarini aytib bering. 5. Elektromagnit tebranish deb nimaga aytiladi? 6. Elektromagnit tebranishlarga misollar keltiring. 7. Xususiy elektromagnit tebranish deb nimaga aytiladi? 8. Elektromagnit tebranishlar qanday turlarga bo’linadi? 9. Xususiy elektromagnit tebranishlarning xususiyatlarini tushuntiring. 10. Tebranish konturi deb nimaga aytiladi? Javobingizni asoslab bering. 11. So’nuvchi va so’nmas elektromagnit tebranishlarning tenglamasini keltirib chiqaring. 12. Tebranish konturida xususiy elektromagnit tebranishlarning davri, chastotasi va chiklik chastotasi formulalarini keltiring va ularni tavsiflab bering. 13. Tebranish konturida kondensatordagi zaryadning va kuchlanishning, g’altakdagi tok kuchining vaqt bo’yicha o’zgarish qonunlarini keltirib chiqaring va ularni tushuntiring. 14. Tebranish konturida kondensatordagi zaryadning va kuchlanishning, g’altakdagi tok kuchining vaqt bo’yicha o’zgarish grafiklarini chizing va ularni tushuntiring. Download 0.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|