Тошкент «Янги аср авлоди»

марканд аскари отиб турган тўп ва милтиқ ўқларига қарамай, 
сувдин кечиб ўтганини кўруб, Бухоро қўшуни тўғри Самар- 
қандга қараб қочмоқга бошлади. Самарканд ила Зарафшон 
ўртасида Чўпон ота деган тепада уруш қилмоқга ниҳоятда 
аҳамиятлик ва қулайлик жой бўлса ҳам, ул мавзейиднн исти- 
фода қилолмай ва русияларга кўп муқобил бўлолмай, қочди- 
лар ва қочганлар кетидин русиялар Самарқандга кирдилар. 
Самарқанддин қочган Бухоро қўшуни Каттақўрғондин то Бу- 
хороғача тўхтатмай қочдилар. Салоҳсизлик, интизомсизлик 
ва маълумотсизликдин қирқ мииг қўшун ўн олти минг низом- 
ли аскарга муқобил бўлолмай, оламга шуҳратлик Амир Те­
мур пойтахти бўлган Самарканд 1868 йил 2 майда русияларга 
берилди, яъни қадим замонда Самар^андни бино қилган ва ё 
фатҳ қилган машҳур подшоҳ Искандар бўлса, бу тарифа маш- 
ҳур ва номдор ша^арни русияларнинг подшоҳи иккинчи Ис­
кандар замонида фатҳ қилинди. 1870 йилда Китоб шаҳри фатҳ 
бўлди. Бу миёнада Хивада ямуд ва туркманлар Ўрунбурғ йўли 
ва бошқа йўлларда талон-торож кўпайган сабабдин Хивани 
олмоқ учун сафар тадорики қилиниб, Хивага муқобил уч фи- 
рқа аскар уч тарафдин юрмоқга тайин қилинди. Биринчиси 
Тошканддин генерал Фўн Кауфман бошлуқ, иккинчи, Ўрун- 
бург, учинчи, Қофқоз тарафидин. Бу уч ўрду бир минг чақи- 
римча яқин дашту саҳро, сувсиз чўлу қумзордин ўтуб, Хива 
туфроғига тайин бўлган жойдин бир-бирларига қўшулуб, уруш 
Зилиб, Хивани олдилар. Лекин Хивани олсалар ҳам, дохилий 
идора ишлари, Хива хон ҳазратларига топшурулуб, русия ас­
карлари қайтмоқ бўлганда, Хива туркманлари хонга қарши
исён қилган сабабдин русия аскарлари туркманларга муқо- 
бил бўлуб, хонга ёрдам қилди. Туркманлар русия аскарлари­