Tovar – ehtiyojini qondirish vositasidir

Tovar – ehtiyojini qondirish vositasidir
Tovar-murakkab ko’p qirrali tushuncha, birok bunda eng asosiy narsa istemol xususiyatlari , yahni tovarning uz vazifasini bajarish-unga ega bulgan istemolchining extiejlarini kondirish xususiyatidir. Tovarning istemol qiymati uning istemol xususiyati majmuasidir. Tovarning quyidagi xususiyatlariga karab aloxida ehtibor beriladi: -rangi , upakovkasi (urash, boglash), tashki kurinishining fasoxati (dizayni),ergonomik xususiyatlari (foydalanish, tahmirlash va boshkalarning kulayligi va boshkalar). Tovarni ishlab chikarishdan oldin uning istemol xususiyati taxlil kilinadi.
Tovar-murakkab kup kirrali tushuncha, birok bunda eng asosiy narsa istemol xususiyatlari , yahni tovarning uz vazifasini bajarish-unga ega bulgan istemolchining extiejlarini kondirish xususiyatidir.
Tovarlar kuyidagi mezonlari buyicha aloxida guruxlarga bulinadi:
• maksadli kursatkich buyicha
• bozor turiga kura
• foydalanishga tayyorligiga kura
• istemolchilar soniga karab bulinadi.
Maksadli xarakteriga kura esa tovarlar istemol tovarlari va ishlab chikarishga oid tovarlarga bulinadi. Istemol tovarlari – bu shaxsiy istemol uchun muljallangan tovarlardir. Ular kundalik talab tovarlari, dastlabki tanlov asosida olinadigan tovarlar, aloxida talabdagi tovarlar, passiv talabdagi tovarlarga bulinadi.
Kundalik talab tovarlariga kundalik turmush uchun zaruriy ozik-ovkatlar, kir yuvish, tozalash vositalari, uy xujaligi uchun zaruriy mayda tovarlarni kiritish mumkin.
Kundalik istemol tovarlarini istemol kilish intensivligiga kura ularni uz navbatida 3 ta kuyi guruxga ajratish mumkin:
1.doimiy extiyojdagi asosiy tovarlar (non, xujalik sovuni)
2.impulg’siv tarzda sotib olinadigan tovarlar (sakich, gazeta)
3.favkulodda xolatlar uchun xarid kilinadigan tovarlar (zont).
Dastlabki tanlov asosidagi tovarlar safiga: mebelg’, kiyim-kechak, uy-ruzgor uchun elektr jixozlari kiradi va u xaridorlarni kiyoslashni, narx, moda, dizayn jixatidan tanlovda bir muncha muloxaza yuritishni talab kiladi. Ushbu tovarlar:
• uxshash tovarlar (sifat jixatdan bir-biriga yakin, lekin dizayn, narxi buyicha farklanadi,)
• aloxida kurinishdagi tovarlar (rangi, fasoni, navi jixatidan)
Passiv talabdagi tovarlar – xaridorlarga notanish yoki ular xususida juda kam uylaydigan tovarlardan tarkib topadi. Ishlatish vaktiga kura
• kiska muddatli foydalanishga oid tovarlar
• uzok muddatli foydalanishga oid tovarlar
Tovar siyosatini asosiy maksadi bulib:
• foydani tahminlash
• taksimotni ustirish
• firma xarakat kilayotgan bozor ulushini kupaytirish
• ishlab chikarish va marketingshga xarajatlarni tejash
• imidjni oshirish bulib xisoblanadi.
Tovar siyosatida asosiy maksadga erishish kuyidagi soxalardagi vazifalarni xal etish orkali amalga oshiriladi:
• uning innovatsiyasi
• variatsiya
• differentsiya
• eliminatsiya
• markani urnatish va tanlash
• kadoklash
• tovarni shakli , turi va boshkalar
SHunga mos xolda tovar siyosatining masalalariga kuyidagilar kiradi:
• yangi tovarlarni kidirish
• yangi tovarlarni rivojlantirish
• bozorga yangi tovarlarni kiritish
• tovar shakllarini asoslash
• tovar sifatini tartibga solish
• bozordagi yangi tovarlar xulk-atvorini nazorat kilish va boshkalar.
Birinchi 3 tasi bozorga yangi tovarlarni kiritayotganda xal etiladi, kolgan vazifalarni xal etish tovarni butun xayoti davomida amalga oshadi. Buning uchun, yahni karorni asoslash uchun tovarni xayotiylik tsikli modeli ishlatiladi.
Tovarlar va xizmatlar assortimenti – bu foydalanish buyicha bir-biriga juda uxshash tovarlar (xizmatlar) guruxidir. Tovar sifati – bu tovarning uz funktsiyalarini bajarishda kurinadi va u kuyidagi parametr bilan xarakterlanadi, yahni uzok muddat xizmat kursatishi, pishikligi, foydalanishda soddaligi va boshkalar.
Marketing fani buyicha tovar sifati xaridorlar bergan baxo bilan ulchanadi.
Rakobat va tovarning rakobatbardoshligi xakida tushuncha
Rakobat - bu erkin tadbirkorlikning ajralmas bir bulagidir.
Xozirgi bozor iktisodietiga utish sharoitida mamlakatimizni iktisodiy saloxiyatini mustaxkamlash va rivojlanishda, dune bozorida ildam katnashishda tovarlar sifatini kutarib, ularni rakobatbardosh tovarlarga aylantirish eng dolzarb muammolardan biridir.
Bozor iktisodieti sharoitida rakobat aloxida faollikkka ega buladi.
Xar bir xaridor uziga yekkan tovarni sotib oladi, istemolchilar esa rakiblar tovariga nisbatan kuprok ijtimoiy extiejlariga mos keluvchilarini tanlashadi. SHuning uchun rakobatbardoshlik (tanlangan bozorda tovarni sotish imkoniyati)ni fakat rakiblar tovarni solishtirish orkali aniklash mumkin. Rakobatbardoshlik nisbiy tushuncha, anik bozorga va unga kirish vaktiga boglikdir. Tovar rakobatbardoshligini urganish murakkab va uz ichiga kuyidagi boskichlarni oladi:
-tovarni sotish bozorni urganish;
-rakiblar xakida mahlumotlar yigish;
-istemolchilar talablarini urganish;
-rakobatbardoshligini oshirish buyicha tadbirlar ishlab chikish;

-ishlab chikarish va bozorga sinov sotishlari bilan chikish xakidagi karor.

Bu masalalarni xal kilish korxonada tovar rakobatbardoshligi darajasini baxolashning uzluksiz tizimini yaratishni talab kiladi.