Tovar, mahsulot, xizmatlarga boʻlgan talab funksiyasini qurish vazifa: Faraz qilaylik orzu qilib yurgan biznesingiz uchun yetarlicha mablag‘iz bor

TOVAR, MAHSULOT, XIZMATLARGA BOʻLGAN TALAB FUNKSIYASINI QURISH
Vazifa: Faraz qilaylik orzu qilib yurgan biznesingiz uchun yetarlicha mablag‘iz bor. Har bir talaba orzularidagi virtual zavod, fabrika qurib isteʼmolchilarni qiziqtiradigan mahsulot ishlab chiqarish, yoki biror bir xizmat turi taklif qilish vazifasi qoʻyiladi. Quyidagi savollarga javob topilsin:

• Taklif qilinayotgan tovar, mahsulot yoki xizmat turiga bo‘lgan talab ijtimoiy tarmoqlarda (telegrammda, odnoklassniki sayti, meta (facebook) va hokazolar) potensial iste‘molchilardan so‘rovnoma o‘tqazib aniqlansin. So‘rovnoma skrinshotlari ilova qilinsin. -0.5 ball.
• Ushbu mahsulot yoki xizmat turiga bo‘lgan talab aniqlansin – 1.0 ball.
• Eng kichik kvadratlar usulida talab funksiyasi qurilsin. Determinatsiya koeffitsiyenti R2 hisoblansin – 1 ball.
• Maksimal daromad aniqlansin – 0.5 ball.
• Optimal ishlab chiqarishlar soni aniqlansin – 0.5 ball.
• Olingan natijalar xulosasi keltirilsin – 0.5 ball.

MISOL
Iqtisodiy darsliklarda talab funksiyasi haqida koʻp gapiriladi, lekin uni qanday olinganligi haqida gapirilmaydi. Shunday boʻlsada uni empirik maʼlumotlar boʻyicha baholash qiyin emas. Biznesni oltin qoidalaridan biri biror bir mahsulotga
bo‘lgan talab bormi yo‘qligini bilish uchun buni iste’molchini o‘zidan so‘rash kerak.
“Qandaydir tovar, mahsulot yoki xizmat turi uchun qancha mablagʻ bergan boʻlar ediz?” Aytaylik biror bir fan boʻyicha oʻquv darslik haqida gap ketsin. Soʻrovnoma oʻtqazilgan isteʼmolchilar maksimal berishlari mumkin boʻlgan mablagʻ miqdorlari quyidagicha boʻlsin: 40, 25, 30, 50, 35, 20, 50, 32, 15, 40, 20, 40, 45, 30, 50, 25, 35,
20, 35, 40 ming soʻm.
Olingan soʻrovnoma maʼlumotlari boʻyicha talabni bahoga nisbatan bogʻliqligi funksiyasini quramiz.

№ , i	Baho, pi	Ni	Talab, D(pi)	Foyda (𝑝𝑖 − 10)𝐷(𝑝𝑖)	Foyda (𝑝𝑖 − 15)𝐷(𝑝𝑖)	Foyda (𝑝𝑖 − 25)𝐷(𝑝𝑖)
1	2	3	4	5	6	7
1	15	1	20	100	0	-
2	20	3	19	190	95	-
3	25	2	16	240	160	0
4	30	2	14	280	210	70
5	32	1	12	264	204	84

6	35	3	11	275	220	110
7	40	4	8	240	200	120
8	45	1	4	140	120	80
9	50	3	3	120	105	75

Talabni bahoga nisbatan bogʻliqligi – bu 4-ustunni 2-
ustunga bogʻliqligidir. Jadvalfagi bogʻliqlikni 9 ta nuqtasi boʻyicha talab egri
chizigʻini eng
kichik
kvadratlar usulida yasaymiz.
Aytaylik bitta darslikni ishlab chiqarishdagi sarf-xarajat 10 ming soʻmni tashkil qilsin.
Hozirgina talab funksiyasi topilgan bozorda ushbu darslikni qanday bahoda sotish lozim? Buning uchun har bir kitobdan olingan daromadni 𝑝𝑖 − 10 talab qilingan darsliklar soni 𝐷(𝑝𝑖) ga koʻpaytiramiz. Natijada har bir darslik uchun baho 30 ming soʻm qilib belgilanganda
Chiziqli regressiya tenglamasi 𝑦 = 𝑏0 + 𝑏1 ∙ 𝑥 ni qurish uchun, noma’lum b0
va b1 parametrlar topish formulalari quyidagicha: