Тovar moddiy zahiralar hisobi

Тovar-moddiy zahiralarini davriy hisobga olish tizimini mohiyati shundaki, bunda ТMZlarini har biri bo’yicha batafsil hisob yuritilmaydi, balki xarajat-larning vaqtinchalik hisobvaraqlar yordamida hisobga olib boriladi va inven-tarizatsiya natijasi bo’yicha zahiralar qoldig’i ma’lum bo’lgandan keyingina ular tannarxi aniqlanadi.
ТMZlarini davriy hisobga olishning (ko’pincha savdo tashkilotlarida sama-rali foydalanib,) asosiy xususiyatlariga quyidagilar kiradi:
ТMZlarini har biri bo’yicha batafsil hisob yuritilmaydi;
sotib olingan ТMZni hisobga olish uchun maxsus vaqtinchalik hisobvraq-dan foydalaniladi;
ТMZlar hisobvarag’ida yil boshidagi qoldiq inventarizatsiya o’tkazil-maguncha o’zgarmay turadi;
ТMZlarining haqiqiy qoldig’i (mavjudligi)ni aniqlash uchun inventarizatsiya o’tkazish lozim;
Sotilgan tovarlar tannarxi faqat inventarizatsiya natijasi bo’yicha aniqlanadi.

ТMZlari davriy hisobga olish tizimini qo’llaganda sotilgan tovarlar tannarxini aniqlash uchun ko’rsatkichlarni balans bog’lanish usulidan foy-dalaniladi, ya’ni

Т = K_b + S – K_o

bu yerda:

Т - sotilgan tovarlar tannarxi
K_b - davr boshiga tovar moddiy zahiralari koldigi;
S - sotib olingan tovar-moddiy zahiralar
K_o - davr oxiriga tovar-moddiy zahiralar qoldigi;
Hisobot davrining oxirida tovar-moddiy zahiralari qoldiqlarining inventarizatsiyasi natijalari bo’yicha tovar-moddiy zahiralarini hisobga olish balans hisobvaraqlarining debetlanishi yoki kreditlanishi “Тovar-moddiy zaxi-ralari bo’yicha tuzatishlar” yoki “Materiallar harid qilish bo’yicha xarajatlar” hisobvaraqlar bilan bog’lanishda tuzatish yozuvlari qilinadi. ТMZlarini hisobga olishning davriy tizimi ularning harakatini muntazam nazorat qilib borishni imkoniyati bo’lmaydi, chunki ТMZ qanchasi sotilgan va qanchasi qolganligini muntazam aniqlab borishni imkoniyati bo’lmaydi. ТMZlarini hisobvaraqlarda aks ettirilishi quyidagicha amalga oshirilib boriladi:
1. Mol etkazib beruvchilardan ТMZlari harid qilib olinganda (davr mobaynida sotib olishlarga ushbu o’tkazma muntazam berib boriladi):