Tovar moddiy zaxiralar chiqib ketishining hisobi va auditi

2-bob bo`yicha xulosa 
Bitiruv malakaviy ishi II-bobida tovar-moddiy zaxiralarni baholash va 
ularning chiqib ketishi muomalalarini hujjatlashtirish tartibi yoritilgan. Xususan,
mazkur bobda tovar-moddiy zaxiralarning chiqib ketishida ularning sof sotish 
qiymatini aniqlash. “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi
Qonuniga, shuningdek 4-son BHMSning II-bandiga asosan, tovar-moddiy 
zaxiralarni baholash quyidagi ikki bahoning eng pasti bo’yicha — hisobot davri
oxiridagi haqiqiy tannarxi (sotib olish narxi yoki ishlab chiqarish tannarxi) 
bo’yicha eki bozor bahosi bo’yicha (sof sotish qiymati) amalga oshiriladi.

---

---

50

Birinchi navbatda tovar-moddiy zaxiralarning sof sotish qiymati
tushunchasining mohiyatini aniqlab olish maqsadga muvofiq deb hisob-laymiz. 
Ma’lumki, BHMS № 4 ga muvofiq, sof sotish qiymati — tovar-moddiy zaxiralarni
maqsadiga ko’ra foydalaniladigan holatga keltirish va sotish bo’yicha baholangan 
xarajatlar chegirilgan holdagi ularning joriy qiymatidir. Bunda joriy qiymat —
tovar-moddiy zaxiralarning ma’lum sanadagi amalda bo’lgan bozor bahosi 
bo’yicha qiymati yoki etarli darajada ma’lumotga ega, bitim tuzishga xohishi
bo’lgan, o’zaro bir-biridan mustaqil bo’lgan tomonlar o’rtasida bitim amalga 
oshirish natijasida aktivni xarid qilish yoki majburiyatni amalga oshirish uchun
etarli bo’lgan summadir. 
Ehtimol sof sotish qiymati tashkilot tomonidan normal faoliyat olib borish
jarayonida tovar-moddiy zaxiralarni sotishdan kutiladigan tushumning sof 
summasi bilan bog’likdir. Haqqoniy qiymat esa etarli darajada yaxshi ma’lumotga
ega bo’lgan, bitim tuzishga xohishi bo’lgan bozordagi xaridorlar va sotuvchilar 
o’rtasida bitim tuzish natijasida xuddi shunga o’xshash tovar-moddiy zaxiralarni
almashtirishi mumkin bo’lgan summani aks ettiradiTovar-moddiy zaxiralarning sof 
sotish qiymati xaqqoniy qiymatdan sotish bilan bog’liq xarajatlar chegirib tashlangan
summaga teng bo’lmasligi ham mumkin. 

---

---

51