Tovarlar/yillar 2019
Download 0.5 Mb.
|
shukrullo
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ishlab chiqarish bosqichlari Ishlab chiqarish miqdori Sotish narhi
2-jadval. Bu yerda bazis yili-2019 yilda Nominal YaIM va Real YaIM bir-biriga teng. 2020 va 2021 yillar uchun Real YaIM ishlab chiqarish hajmini bazis yil- 2019 narhlariga ko’paytirish orqali topilgan. Yuqoridagi ma’lumotlardan shuni hulosa qilish mumkinki, 2020 va 2021 yillarda Nominal YaIM ortgan bo’lsada, Real YaIM hajmi kamaygan. Real YaIM= ∑ Qi × Pbi i= 1,2……… n Pbi – bazis yil narhlari Qi- joriy yilda ishlab chiqarilgan tovar hajmi
3-jadval yalpi ichki mahsulotni ishlab chiqarish usulida hisoblanishi. YaIM iqtisodiyot ahvolini tavsiflashi mumkin, chunki odamlar kam daromadga qaraganda ko’prog’ini afzal ko’radilar. Shunga o’xshash, tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish hajmi qanchalik yuqori bo’lsa, shaxsiy, ishlab chiqarish va davlat ehtiyojlarini qondirish darajasi shunchalik yuqori bo’ladi. .butun iqtisodiyot uchun daromadlar hajmi xarajatlar hajmiga teng bo’lishi lozim. Bunga ishonch hosil qilish uchun, biz milliy hisobchilikni, YaIM va u bilan bog’liq boshqa bir qator ko’rsatkichlarni o’lchashning statistik tizimini o’rganishimiz lozim. 1-jadval. Tahminiy olingan mamlakatning 2021 yil uchun YaIM (nominal) hisoblanishi (so’mda)
1-jadvalda ishlab chiqarilgan turli tovar va hizmatlarning, har birini miqdori (Qi) ularning narhiga (Pi) ko’paytirish (Qi x Pi) orqali avval har bir tovar va hizmat turi boyicha jami ishlab chiqarish topilgan, keyin ularni qo’shish orqali YaIM aniqlangan. 2021 yil ucun YaIM 330 000 so’m ga teng bo’lgan. Nominal YaIM= ∑ Qi × Pi i= 1,2……… n Xulosa Kurs ishining mavzusi asosiy makroqtisodiy ko’rsatkichlar bo’lib bunda asosan davlatning asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlarini va yalpi ichki mahsulotni hisoblash yo’llarini va O’zbekistonning asosoiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlarini tahlil qildim va uni jadvallarda ko’rsatib o’tdim.Shunday qilib, yalpi milliy mahsulot va boshqa makroiqtisodiy ko'rsatkichlar jamiyatning iqtisodiy holatining ko'rsatkichidir. Makroiqtisodiy ko'rsatkichlar mamlakatning iqtisodiy rivojlanishini bashorat qilish va to'g'ri qaror qabul qilish uchun muhimdir. Garchi milliy daromadning turli ko'rsatkichlari bozorga oid bo'lmagan va noqonuniy operatsiyalarni, bo'sh vaqt fondini va tovarlar sifatidagi o'zgarishlarni, ishlab chiqarilgan mahsulotning tarkibi va taqsimlanishini, shuningdek ishlab chiqarishning ekologik oqibatlarini hisobga olmasa ham, ular mamlakat iqtisodiy ahvolining aniq va foydali ko'rsatkichlari hisoblanadi. 1 Rejada Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar mazmuni haqida to’liq malumot berildi. 2 Rejada Yalpi ichki mahsulot hisoblanishi usullari va birqancha ko’rsatkichlarni ko’rsatib tahlil qildim 3 Rejada O’zbekistonda yalpi ichki mahsulot o’zgarishi tendensiyalari va mamlakatimizni rivojlanayotganligini jadvallar va diagrammalar asosida tahlil qildim Ushbu ko'rsatkichlarni o'rganib chiqib, biz umuman mamlakatning, xususan iqtisodiyotning alohida tarmoqlarining rivojlanishini aniq taxmin qilishimiz mumkin. So'nggi paytlarda ushbu ko'rsatkichlarni o'rganish uchun bir qator yangi iqtisodiy va matematik usullar paydo bo'ldi, shuning uchun ma'lum bir mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi yoki yo'qligini aniqlik bilan aniqlash mumkin. Yalpi ichki mahsulot, kompaniyaning iqtisodiy faoliyati natijalarining asosiy ko'rsatkichi yiliga ishlab chiqarilgan barcha tayyor mahsulotlar va xizmatlarning bozor narxidir. Bu YaMM stavkasidan oshmaydi. Oraliq tovarlar bilan operatsiyalar, noishlab chiqarish operatsiyalari va ishlatilgan tovarlar savdosi YaIM hisob-kitoblariga kiritilmagan. Yalpi ichki mahsulotni yakuniy mahsulotning butun hajmiga umumiy xarajatlarni qo'shish yoki ma'lum hajmdagi mahsulot ishlab chiqarishda olingan daromadlarni qo'shish orqali hisoblash mumkin. YaIMning xarajatlarga asoslangan usuli iste'molchilar tovarlari va xizmatlariga sarflanadigan xarajatlarni, firmalarning yalpi investitsiya xarajatlarini, davlat xaridlari va sof eksportni qo'shish yo'li bilan aniqlanadi.Milliy hisoblarning boshqa muhim ko'rsatkichlarini YaIMdan olish mumkin. PPI kapitalni iste'mol qilish uchun ajratmalarni ajratmasdan YaIMni anglatadi. ND - Amerika manbalari etkazib beruvchilari tomonidan olingan (yaratilgan) umumiy daromad; u PMIdan olingan sof daromadni, shuningdek bilvosita biznes soliqlarini chegirish orqali hisoblanadi. LD - bu shaxsiy soliqlarni to'lashdan oldin uy xo'jaliklariga to'langan umumiy daromad. RD shaxsiy soliqlarni to'lashdan keyin qolgan shaxsiy daromaddir. RD uy xo'jaliklari daromadlari iste'mol va tejash uchun foydalanadigan qismidir. Narxlar indekslari ma'lum bir davrdagi mahsulot yoki bozor savatchasining narxini bazis davridagi o'xshash bozor savatchasining narxiga (qiymatiga) bo'lish va keyin kelib tushgan xususiyni 100 ga ko'paytirish yo'li bilan hisoblanadi. Inflyatsiya yoki deflyatsiyani hisobga olgan holda YaIM deflyatori va shu asosda real YaIMni olish. . YaIM nominal (joriy narxlarda ifodalangan) ma'lum bir yilda ishlab chiqarilgan mahsulotlar qiymatini tanlangan bazaviy yilda ustun bo'lgan narxlarda o'lchaydi. Haqiqiy (doimiy narxlarda ifodalangan) YaIM ma'lum bir tanlab olingan yilda ustun bo'lgan narxlarda o'sha yil ishlab chiqarish hajmini o'lchaydi. Haqiqiy YaIM narx darajasining o'zgarishiga qarab tuzilganligi sababli, u ishlab chiqarish faoliyati darajasining ko'rsatkichi bo'lib xizmat qiladi. Shuni ta'kidlash kerakki, ushbu makroiqtisodiy ko'rsatkichlarni har tomonlama o'rganib chiqish kerak, chunki ular birgalikda faqat bitta mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi to'g'risida aniq tasavvurga ega bo'lishlari mumkin. Download 0.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||