Transformatorlar Transformator

Keys study
Transformatorlar
Transformator (lotincha: transformo — oʻzgartiraman) — bu past kuchlanishni yuqori kuchlanishga yuqori kuchlanish past kuchlanishga aylantirib beruvchi elektro statik apparat(chastotasini o'zgartirmagan holda).
Texnikada —. energiya yoki obʼyektlarning biron bir muhim xossasi (mas., tok kuchi, kuchlanish va boshqalar)ni oʻzgartirish uchun moʻljallangan qurilma. Elektr T., gidrotransformator, fototransformator, OʻYUCH (oʻta yuqori chastota) T.i va boshqa xillargaboʻlinadi. Elektr T. oʻzgaruvchan tok kuchlanishini oʻzgartirish (kuchaytirish yoki pasaytirish) uchun moʻljallanadi. Uning ishi elektromagnit induksiya hodisasiga asoslanadi. U bitta birlamchi chulgam, bitta yoki bir necha koʻp ikkilamchi chulgʻam va asosan berk tipdagi ferromagnit oʻzak (magnit oʻtkazgich) dan iborat. Barcha chulgʻamlar ferromagnit oʻzakka oʻraladi va birbiriga induktiv bogʻlangan boʻladi. Birlamchi chulgam uchlari (T. kirishi) oʻzgaruvchan tok kuchlanish manbaiga, ikkilamchi chulgam (yoki chulgʻamlar) uchlari (T. chiqishi) isteʼmolchilarga ulanadi. Elektr T.ni birinchi marta P. N. Yablochkov 1876-yil elektr yoritish tarmogida ishlatgan. M. O. DolivoDobrovolskiy 1890-yil uch fazali elektr T.ni yaratgan. Keyinchalik boshqa olim va ixtirochilar T. ni takomillashtirish, quvvati va f.i.k.ni oshirish, izolyatsiyani yaxshilash, ixchamlashtirish va boshqalarga doyr ishlar olib borishgan.
SAVOL :

1. 
   Birinchi transformator qachon o’ylab topilgan?
   
2. 
   Transformator nimalardan tashkil topgan?
   
3. 
   Transformatorlarning vazifasiga qarab turlari nechta?
   

Faraday 1831-yil 29-avgustda ‘Faraday induksion lentasi’ deb nomlangan “dunyodagi halqani” ni kashf etdi, bu aslida dunyodagi birinchi prototip transformatoridir. Ammo Faraday uni faqat elektromagnit induktsiya prinsipini namoyish qilish uchun qo’llagan, u amaliy foydalanishga ega bo’lishi mumkin deb hisoblamagan. 1881-yilda Lucien Gaulard va Jon Dixon Gibbs Londonda “ikkinchi qo’ldan ishlab chiqaruvchi”deb nomlangan qurilmani yaratishdi va Westinghouse tomonidan AQSH ushbu texnalogiyani sotdi bu birinchi amaliy kuch transformatorlari, lekin birinchi transformatorlardan emas. Transformator prinsiplarini, birinchi Maykl Faraday tomonidan kashf etildi
Elektr transformatorni birinchi bo’lib P.N. Yablachkov (1876y) va I.F.Usagin (1882y) yaratgan va amalda ishlatilgan.
Transformator nimalardan tashkil topgan?
Transformator plyonkalardan yig’ilgan yopishtiriladigan po’latdan yasaalgan yadrodan iborat.Transformatorlarning chulg’amlari misdan, magnit o’tkazgichlari sovuqlayin prokatlab ishlab chiqarilgan elektrotexnika po’latidan tayyorlanadi. Elektr transformatorning quruq va moyli turlari mavjud. Quruq transformatorlar havoda moysiz sovitiladi, moyli transformatorlarning magnit o’tkazgichi va chulg’ami mineral moy to’ldirilgan bakka joylashtiriladi. Moy izalyatsiya va sovutuvchi vazifasini bajaradi.
Transformatorlarning vazifasiga qarab turlari nechta?
Elektr energiyasini uzatish va taqsimlash uchun mo’ljallangan katta quvvatli (uch qavatli) transformatorlar.
Kerakli joyda kuchlanishni keng doirada o’zgartirib berish va dvigatellarni ishga tushirish uchun mo’ljallangan avtotransmatorlar.
Taqsimlash tarmoqlaridagi kuchlanishni rostlab turish uchun mo’ljallangan induktsion rostlagichlar.
O’lchov asboblari va himoya vositalarini sxemalarga ulash uchun mo’ljallangan o’lchov transformatorlar.
Payvandlash, qizdirish pechlari sinov, to’g’rilash va hakazolar uchun mo’ljallangan maxsus transformatorlar.

Transformatorning kamchililari:
Quvvat transformatori quvvat tizimidagi muhim qurilmadir. Ushbu maqolada, Wuhan Huaying Electric Power Co, Ltd, transformatorning haddan tashqari qizib ketishidagi nosozliklarni tahlil qiladi va transformatorning haddan tashqari qizib ketishidagi nosozliklar yuzaga kelishini kamaytirish va elektr tarmoqlarining ishlashi ishonchliligini oshirish uchun profilaktika choralarini muhokama qiladi.

Quvvat transformatori elektr tizimidagi juda muhim qurilma. Uning xavfsiz ishlashi elektr tarmog'ining xavfsiz va barqaror ishlashiga bevosita bog'liq. Transformatorning haddan tashqari qizib ketishi - bu tez-tez uchraydigan nosozlik, bu transformatorning xavfsiz ishlashi va xizmat qilishiga jiddiy tahdid soladi.
Transformatorning afzalliklari:
1. Bu xavfsiz, yong'inga qarshi, portlashga qarshi va ifloslanishsiz. Uni to'g'ridan-to'g'ri yuk markaziga o'rnatish mumkin.
2. Ta'minot bepul va har tomonlama ekspluatatsiya qiymati past.
3. Namlikka chidamli yaxshi ko'rsatkichga ega, 100% namlik ostida normal ishlashi mumkin va o'chirilgandan keyin oldindan quritilmasdan ishga tushirilishi mumkin.
4. Kam yo'qotish, kam qisman tushirish, kam shovqin, kuchli issiqlik tarqalish qobiliyati, majburiy havo sovutish sharoitida 150% nominal yuk ishi.
5. Transformatorning xavfsiz ishlashi uchun ishonchli kafolatni ta'minlash uchun mukammal haroratni muhofaza qilishni boshqarish tizimi bilan jihozlangan.
6. Kichik o'lchamli, engil, kam joy va past o'rnatish qiymati.
Kamchiliklari:
1. Xuddi shu quvvat sharoitida quruq transformator narxi moy transformatoridan ikki baravar yuqori.
2. Quruq tipdagi transformatorning kuchlanish darajasi cheklangan. Hozirgi vaqtda quruq yon kuchlanish darajasi 35kV ga, maksimal kuchlanish esa 110kV ga yetdi.
3. Odatda uyda ishlatiladi, u yuqori darajadagi himoya qobig'i bilan jihozlangan bo'lishi kerak.

Xulosa
Xulosa o’rnida shuni aytish joizki transformator hayotimizda katta ahamiyatga ega. Ular bilan hayotimiz yaxshiroq bo’ladi.