Transport vositalarida ishlatiladigan nometal materiallar

 
Rezina elastikligini mayatnikli asbob yordamida aniqlash. 
Rezina namunalarining elastikligini siqilish deformatsiyasi orqali UMR – 2 
tipdagi mayatnikli elastiklik o’lchagichlarda eng ko’p tarqalgan usuldir. bu mahlum 
balandlikdan rezina namunasini ustiga tushgan bo’yoqli mayatnikning yana orqaga 
qaytish kattaligini aniqlashga asoslangan (11-rasm). namunani deformatsiyalash 
uchun sarf bo’ladigan zarbiy kuch energiyasi W mahlum h
0
balandlikka ko’tarib 
qo’yilgan mayatnikning potentsial energiyasiga teng: 
W=m·g· h
0 
; 
bu yerda m – mayatnik og’irligi, g – og’irlik kuchining tezlanishi, h
0 
– tushish 
balandligi. 
Namunadan qaytgan energiya W
1
esa quyidagiga teng: 
W
1 
= m·g· h
1 ; 
bu yerda h
1
– namunaga urilib orqaga qaytgan mayatnikning balandligi. 
Elastiklik (E) qaytgan energiyasining sarf bo’lgan energiyaga nisbati bo’lib, u 
quyidagicha topiladi va % bilan ifodalanadi: 
;
100
100
100
2
1
2
1
1
cos
1
cos
1










h
h
W
W
Э
bu yerda 

1 
– mayatnikning tushish burchagi, 

2 
– mayatnikning urilib orqaga qaytish 
burchagi. 
Namunalar yuqori yoki past haroratda tekshirilsa, elastiklikni o’lchagich 
termokriokamera ichiga o’rnatiladi. 
Kauchuklar ichida NK, SKI-3, xlor’renlarning elastikligi yuqori, SKN, BK, SKF 
va akril kauchuklarning elastikligi esa kamroqdir. 
Mayatnik elastik o’lchagichning asosiy qismi bo’lib, u maxsus qisqich 
yordamida ikki xil holatda, yahni vertikal o’qqa nisbatan 90
0
va 60
0
burchak ostida 
mAhkamlangan bo’ladi. Bularga mos ravishda asbob shkalasi turli xil bo’lib, ular 
topg’ridan-topg’ri elastiklik birligida darajalangan. Birinchi shkala (N-1)h
1
/h
2
*100 
formula asosida darajalangan bo’lib, u mayatnikning 90
0
ga ko’tarilishiga mos keladi. 
Ikkinchi shkala (N-0,5) esa mayatnikning 60
0
burchakka ko’tarilganiga teng. 
Mayatnik yuqoridan pastga tushayotganda ishqalanish hisobiga yo’qotadigan 
energiyasi 2% dan oshmaydi.