Tt va ktfakulteti 2– bosqich tt 11-21(S) guruh talabasining kiberxavfsizlik asoslari fanidan tayyorlagan

Kiberjinoyatchilik tarqalish sabablari

Har kuni IT bilan shug'ullanadigan har bir kishi asosiy narsalarni osongina yo'qotishi mumkin. Kichik IT-kompaniyalar va IT sohasidagi yangi boshlanuvchilar, ayniqsa, ishga tushirish bosqichida, og'ir vazifalarni e'tiborsiz qoldiradilar. Shuningdek, kim yarim vaqtda dasturchi yoki o'zi ishlaydi raqamli marketing bilan Freelancer sifatida siz Internetda yashiringan xavf -xatarlardan xabardor bo'lishingiz kerak. Kiberjinoyatchilik ko'paymoqda va kelgusi bir necha yil ichida keskin o'sish tendentsiyasi kuzatilishi kutilmoqda. Sabablari aniq: hayot tobora raqamli bo'lib bormoqda. Shunday qilib, bizning harakatlarimiz qisman onlayn dunyoga o'tmoqda. Biz yozish o'rniga post qilamiz. Biz gapirish o'rniga suhbatlashamiz. Biz his -tuyg'ularni shaxsan ifoda etish o'rniga emojilarni yuboramiz. Butunjahon Internet tarmog'ida nafaqat bu zararsiz harakatlar, o'g'rilar, shantajchilar va ayg'oqchilar uzoq vaqtdan beri raqamli usulda ishlaydilar. Ular qurbonlarga katta zarar etkazishi mumkin, bu ko'p jihatdan aks etadi.

Kiberjinoyatchilik tarqalish sabablari

Ehtiyot choralarini ko'rganlar, oqibatlariga xotirjamlik bilan qarashadi. Hisobotning IT javobgarligini sug'urtalash kabi tegishli sug'urta misolda tasvirlangan moliyaviy yo'qotishlarni qoplaydi. IT javobgarligini turli modullarni o'z ichiga olgan holda kengaytirish mumkin, ulardan biri kiber sug'urta. Bu kuchga kiradi
ma'lumotlar buzilgan taqdirda,
xakerlik va xizmat ko'rsatishni rad etish holatlarida
Kiber tovlamachilik.
Sug'urta kompaniyalari allaqachon bunday maxsus kiber siyosatni taklif qilayotgani, biz o'zgarganligimizni ko'rsatadi va bu bizni ko'p yillar davomida umidsizlikda saqlaydi

hakkerlar

Xakerlar deb ham ataladigan kiberjinoyatchilar turli xil kiberjinoyatlarni amalga oshiradilar.

Haker — informatsion texnologiyalar boʻyicha favqullotda malakaga ega mutaxassis. Kompyuter sistemasini oʻta chuqur biladigan shaxs. Avval boshdan haker degan atama kompyuter dasturlarini tezda yoza oladigan, yoki qurumlarni tezda soʻzlay oladigan dasturchilarga nisbatan ishlatilgan. Hakerlar asosan 3 turga toifalashadi: Black hat, White hat va Grey hat

Barmoqizlari yordamida biometrik autentifikatsiyalash.

Biometriktizimlarning aksariyati identifikatsiyalash parametrik sifatida barmoq izlaridan foydalanadi (autentifikatsiyaningdaktiloskopik tizimi). Bu tizimlar XX asrning 60- yillarida kirib kelgan bo’lib, jinoyat ishlari bilan shug’ullanuvchi organlar foydalangan.
Bunday tizimlar sodda va qulay, autentifikatsiyalashning yuqori ishonchliligiga ega. Bunday tizimlarning keng tarqalishiga asosiy sabab barmoq izlari bo’yicha katta ma’lumotlar ba’zasining mavjudligidir. Bunday tizimlardan dunyoda asosan politsiya, turli davlat va ba’zi bank tashkilotlari foydalanadi.
Autentifikatsiyaning daktiloskopik tizimi quyidagicha ishlaydi. Avval foydalanuvchi ro’yxatga olinadi. Odatda, skanerda barmoqning turli xolatlarida skanerlashning bir necha variant amalga oshiriladi. Tabiiyki, namunalar bir– biridan biroz farqlanadi va qandaydir umumlashtirilgan namuna, «pasport» shakllantirilishi talab etiladi. Natijalar autentifikatsiyaning ma’lumotlar bazasida xotirlanadi. Autentifikatsiyalashda skanerlangan barmoq izi ma’lumotlar bazasidagi «pasportlar» bilan taqqoslanadi.
Hozirgi kunda 3xil barmoq izlarini olish texnologiyasi mavjud:
 optik nurlar orqali barmoq izini olish(FTIR ya’ni optik qurilmalar);
 yarim o’tkazgichlar orqali(termoskanerlar);
 ultratovushlar.
Bularning barchasi bir xil prinsipda ishlaydi ya’ni bir xil matematik algoritmlar va olingan natijalarni bir biri bilan solishtirish. Barmoq izlarining skanerlari. Barmoq izlarini skanerlovchi an’anaviy qurilmalarda asosiy element sifatida barmoqning xarakterli rasmini yozuvchi kichkina optik kamera ishlatiladi(1.4-rasm). Ammo, daktiloskopik qurilmalarni ishlab chiqaruvchilarning ko’pchiligi integral sxema asosidagi sensorli qurilmalarga e’tibor bermoqdalar. Bunday tendentsiya barmoq izlariga asoslangan autentifikatsiyalashni qo’llashning yangi sohalarini ochadi.
Bunday texnologiyalarni ishlab chiquvchi kompaniyalar barmoq izlarini olishda turli, xususan elektrik, elektromagnit va boshqa usullarni amalga oshiruvchi vositalardan foydalanadilar.
Skanerlardan biri barmoq izi tasvirini shakllantirish maqsadida teri qismlarining sig’im qarshiligini o’lchaydi. Masalan, Veridicom kompaniyasining daktiloskopik qurilmasi yarimo’tkazgichli datchik
yordamida sig’im qarshiligini aniqlash orqali axborotni yig’adi. Sensor ishlashining prinsipi quyidagicha
Ushbu asbobga qo’yilgan barmoq kondensator plastinalarining biri vazifasini o’taydi.Sensor sirtida joylashgan ikkinchi plastina kondensatorning 90000 sezgir plastinkali kremniy mikrosxemasidan iborat. Sezgir sig’im datchiklari barmoq sirti do’ngliklari va pastliklari orasidagi elektrik maydon kuchining o’zgarishini o’lchaydi. Natijada do’ngliklar va pastliklargacha bo’lgan masofa aniqlanib, barmoq izi tasviri olinadi. Integral sxema asosidagi sensorli tekshirishda AuthenTeckompaniyasida ishlatiluvchi usul aniqlikni yana ham oshirishga imkon beradi.
Bu usul bo’yicha asosiy skaner sifatida Identix kompaniyasining TouchSafe II skanerlarini keltirish mumkin. Bu skaner kontrolleri kompyuterga ISA shinasi orqali ulanadi.
Qator ishlab chiqaruvchilar biometrik tizimlarni smart-kartalar va karta– kalitlar bilan kombinatsiyalaydilar.
Integral sxemalar asosidagi barmoq izlari datchiklarining kichik o’lchamlari va yuqori bo’lmagan narxi ularni himoya tizimi uchun ideal interfeysga aylantiradi. Ularni kalitlar uchun breloklarga o’rnatish mumkin. Natijada foydalanuvchi kompyuterdan boshlab to kirish yo’li, avtomobillar va bankomatlar eshiklaridan himoyali foydalanishni ta’minlaydigan universal kalitga ega bo’ladi
Barmoq izini aniqlash
Bugungi kunda eng keng tarqalgan biometrik texnologiyalardan biri - barmoq izlarini aniqlash texnologiyasi. Bunday texnologiyalardan foydalanadigan tizimlarning kelib chiqishi sud -tibbiyot tizimidan kelib chiqqan bo'lib, u erda jinoyatchining barmoq izlari fayllar kabinetiga kiritilib, keyin taqdim etilgan barmoq izlari bilan taqqoslanadi. O'shandan beri ko'p sonli barmoq izlarini skanerlash qurilmalari paydo bo'ldi. Bu sohadagi tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, odamning barmoq izi vaqt o'tishi bilan o'zgarmaydi va agar teriga zarar yetsa, xuddi shunday papiller naqsh butunlay tiklanadi. Shubhasiz, shu sabablarga ko'ra, shuningdek, barmoq izini skanerlash, boshqa identifikatsiyalash usullaridan farqli o'laroq, odamda noqulaylik tug'dirmaydi, bu usul identifikatsiyalashning eng keng tarqalgan usuliga aylandi.
Ushbu texnikadan foydalanishning yana bir afzalligi - tanib olishning yuqori aniqligi. Barmoq izlarini skanerlash bilan shug'ullanuvchi kompaniyalar doimiy ravishda o'z algoritmlarini takomillashtirmoqda va bu borada sezilarli yutuqlarga erishgan. Misol uchun, BioLink Technologies BioLink U-Match Mouse (2-rasm), optik barmoq izlari skaneri o'rnatilgan optikali skanerli aylanadigan g'ildirakli standart kompyuter sichqonchasini chiqardi: interfeys-USB yoki COM + PS / 2; qo'g'irchoqlar va "o'lik" barmoqlardan himoya qilish; ilg'or optik elementlardan foydalanish yuqori ko'rish sifati va tanib olish aniqligini ta'minlaydi. Biometrik skaner BioLink U -Match MatchBook alohida qurilma sifatida ishlab chiqariladi (3 -rasm), ko'rish vaqti - 0,13 s, tanib olish vaqti - 0,2 s, USB interfeysi, qo'g'irchoqlardan himoya amalga oshiriladi.
u qurilmalar aniqligi aniq, shuning uchun ruxsatsiz foydalanuvchining himoyalangan ma'lumotlarga kirish ehtimoli 1 milliard barmoq iziga teng.
Ichki bozorda Siemens skaneri bo'lgan sichqonlar, Cherry-dan o'rnatilgan skanerli klaviaturalar, shuningdek barmoq izlari skaneri bo'lgan noutbuklar mashhur bo'lmoqda; boshqa ishlab chiqaruvchilarning qurilmalari ham taqdim etilgan. Shuning uchun, agar korxona rahbari eskirgan xavfsizlik tizimini axborotni himoya qilishning yanada ilg'or vositalariga almashtirishga qaror qilsa, uning tanlovi ko'p bo'ladi. Jahon biometrik bozorining tahlili shuni ko'rsatadiki, barmoq izlarini aniqlash texnologiyasi biometrik bozorning 50 foizini, sud -tibbiyot tizimlari bilan birgalikda - 80 foizini tashkil qiladi. 2001 yil oxirida Xalqaro Biometrik Guruh barmoq izlari identifikatsiyalash texnologiyalari hali ham bozorda barcha biometrik texnologiyalar orasida etakchi o'rinni egallab kelayotganligini ma'lum qildi.
Standart biometrik barmoq izlarini aniqlash tizimidan foydalanish uchun foydalanuvchi avval tizimda ro'yxatdan o'tishi kerak. Shu bilan birga, sizning barmoq izingiz qurilma xotirasida saqlanib qolishidan qo'rqishga hech qanday asos yo'q - aksariyat tizimlar xotirada barmoq izining haqiqiy rasmini emas, balki raqamli shablonni saqlaydi, unga ko'ra uni qayta tiklash mumkin emas. haqiqiy tasvir, shuning uchun foydalanuvchi huquqlari hech qanday tarzda buzilmaydi. Shunday qilib, BioLink Technologies qurilmalaridan foydalanganda, barmoq izi tasviri bir zumda kichik raqamli kodga aylanadi (hajmi atigi 512 bayt).
Biometrik xavfsizlikni amalga oshirish har doim ham mavjud xavfsizlik tizimini almashtirishni talab qilmaydi. Ko'pincha parolni foydalanuvchining biometrik pasporti bilan minimal narxda almashtirish mumkin. Masalan, BioLink Technologies yechimlari standart parollar xavfsizligi tizimining ustiga biometrik xavfsizlik tizimini o'rnatishga imkon beradi. Bunday holda, parollarni barmoq izlari bilan butunlay og'riqsiz almashtirish mavjud
Shunday qilib, siz tizimga kirishni operatsion tizimga (Windows NT / 2000, Windows 95/98, Novell NetWare) va majburiy qulflash, ekran pardasi va uyqu rejimlarini ishonchli himoya qilishingiz, shuningdek, standart dastur himoyasini barmoq izi himoyasi bilan almashtirishingiz mumkin. Bu barcha asosiy funktsiyalar va boshqa ko'plab imkoniyatlar BioLink Authentication Center dasturining 4.2 versiyasi tomonidan amalga oshiriladi - bu sinfda hozircha to'liq ruslashtirilgan yagona tizim. Bunday holda, barmoq izlari modellari markazda saqlanadi - Authenteon autentifikatsiya apparat -dasturiy kompleksida (4 -rasm). Server 5 mingtagacha barmoq izlari modellarini xavfsiz saqlashni ta'minlaydi, ularni barmoq izining haqiqiy tasvirini va boshqa maxfiy ma'lumotlarni qayta tiklash uchun ishlatib bo'lmaydi. Bundan tashqari, Authenteon serveri-bu foydalanuvchilarning markazlashtirilgan boshqaruvi, shuningdek, administratorning ro'yxatdan o'tgan foydalanuvchilarga qayta ro'yxatdan o'tmasdan, har xil manbalarga har xil kirish imtiyozlarini berish imkoniyati. Server xatolariga bardoshlik quyidagicha amalga oshiriladi: server - bu ikkita mustaqil jismoniy server joylashtirilgan shassi, bu esa ma'lumotlar bazasini ishlaydigan serverga tez almashtirish va ko'paytirish imkonini beradi.

Foydalanilgan Adabiyotlar:

1. 
   https://fayllar.org/upload/download/id498560
   
2. 
   http://fayllar.org