Tuproq kislotaliligi va ishqoriyligi. Tuproq buferligi va uning ahamiyati

Tuproq kislotaliligi va uning turlari.

Kislotali reaksiya, ilgari aytilgandek, singdirish kompleksida H⁺ va A1³⁺ ionlari bo‘lgan (asoslar bilan to‘yinmagan) podzol, chimli podzol, botqoq tuproq va qizil tuproqlar uchun xosdir. Tuproq kislotaliligi aktual va potensial gruppalarga ajratiladi. Tuproqning
p o t e n s i a l(yashirin) kislotaliligi singdirish kompleksidagi almashinuvchi H⁺ va A1³⁺ ionlarining ta‘sirida hosil bo‘ladi. Potensial kislotalik ham


Ishqoriylikning ortishi


Kislotalikning
ortishi Suli, javdar, zig‘ir Kartoshka
Lyupin
Barcha madaniy ekinlarning rivojlanishi
yuqori Kislotalik tufayli to‘xtagan

Tuproq reaksiyasi (pH) ko‘rsatkichlari

almashinuvchi va gidrolitik shakllarga bo‘linadi. Tuproq bilan eritmadagi tuzlar orasidagi o‘zaro ta‘sir natijasida almashinuv reaksiyasi boradi hamda eritmaga H⁺ va Al³⁺ ionlari siqib chikariladi. A l m a sh i n u v ch i k i s l o t a l i l i k tuproqning KCl, NaCl va BaCl₂ kabi neytral tuz eritmasi bilan o‘zaro ta‘siri natijasida yuzaga keladi. Almashinuvchi kislotalilikni aniqlashda odatda 1n KC1 eritmasidan foydalaniladi. Bunda quyidagi reaksiya boradi va eritmada xlorid kislotasi hosil bo‘ladi:

Tuproq ] H +KCl Tuproq ]K+HCl (eritmada)
Almashinuvchi kislotalilik ko‘rsatkichi pH bilan hamda 100 g tuproqda mg ekv shaklda ifodalanadi.
Gidrolitik kislotalilik tuproqning gidrolitik ishqoriy tuz, jumladan sirka kislotasining natriyli tuzi (CH₃COONa) eritmasi bilan o‘zaro ta‘siri natijasida hosil bo‘ladi. Reaksiya kam ishqoriy muhitda quyidagi sxema asosida kechadi:
Tuproq ] H +CH₃ COONa = Tuproq ] Na+CH₃ COOH.
Hosil bo‘lgan sirka kislotasining vodorod ionlari eritmaning kislotaliligini belgilaydi. Gidrolitik kislotalilikning ko‘rsatkichi 100 g tuproqda mg/ekv bilan ifodalanadi. Gidrolitik kislotalilik miqdori, odatda almashinuvchi va aktual

kislotalilikdan ko‘p bo‘ladi. Gidrolitik kislotalilik karbonatli tuproqlardan boshqa, ko‘pchilik tuproqlarda uchraydi.