Mavzu: Sho’r tuproqlarning klassifikatsiyalari Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Mavzu: Sho’r tuproqlarning klassifikatsiyalari
Reja:
I. Kirish
II. Asosiy qism
2.1. Sho‘r tuproqlar klassifikatsiyasi
2.2.Sho’rxoksimon va sho’rxok yerlar hamda sho’rtob va sho’rtobli yerlar.
2.3. Sho’r tuproqlarning tasnifi

2.4. Sho’rlangan tuproqlarni o’simlikka ta’siri hamda ekinlarni tuzga chidamliligi.

III. Xulosa

IV. Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
O‘zbekistonda sug‘oriladigan sho’rlangan tuproqlar turli gorizontal-kenglik zonalarida uchraydi: janubiy (Surxondaryo, Qashqadaryo, Buxoro viloyatlari), markaziy (Farg‘ona vodiysining ko’p tumanlari, Mirzacho’l, Samarqand viloyatining ayrim tumanlari) va shimoliy (Xorazm, Qoraqalpog’iston respublikasi). Bu yerlarni sho’rxokli va sho’rxoksimon tuproqlar tashkil etadi. Bulardan tashqari tuproq singdirish kompleksida singdirilgan natriy yoki magniyning miqdorlari yuqori bo’lgan, agrofizikaviy xossalari o’ta yomon sho’rtobsimon tuproqlar ham uchraydi (Buxoro, Qashqadaryo viloyatlari, Qoraqalpog’iston Respublikasi).
“Sho’rlanish” – bu minerallashgan sizot va sug’orish suvlarining bug’lanishi natijasida tuproqdagi ildiz qatlamida tuzlarning yig’ilishi, buning natijasida o’simliklarning tuproqdan yetarlicha namlikni olishi imkoni bo’lmasligi natijasida hosildorlikni kamayishiga yetaklovchi va o‘simliklar zararlanishiga olib keluvchi holatdir. Agar tegishlicha chora-tadbirlar amalga oshirilmasa, holat yomonlashadi, og’ir holatlarda yerni tashlab ketishga to’g’ri keladi.
Shunday ekan, sho’rlanishga qarshi va uning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar tiklanadigan qishloq xo’jaligi faoliyatini amalga oshirish uchun muhim hisoblanadi. Sho’rlanishni ikki turga bo’lish mumkin: birlamchi va ikkilamchi.
Birlamchi sho’rlanish tabiiy sabablarga ko’ra yuzaga keladi, ya’ni sho’rlangan ko’llar, sho’rlangan zich qatlam, sho’rxok yer va nam sho’rxok yer kabi. Ikkilamchi sho’rlanish insonning faoliyati natijasida, odatda yerlarni noto’g’ri o’zlashtirish ularga ishlov berish natijasida yuzaga keladi.
Sug’oriladigan sho’rlangan tuproqlarning hosildorligi tuproq hosil qiluvchi jinslarning xarakteriga, tuproq tiplariga, sug’orish davrlariga, sho’rlanganlik darajalariga hamda ularda o’tkazilayotgan agrotexnik va meliorativ tadbirlarning majmuasiga bog’liq.
O’zining kelib chiqishiga ko’ra sug’oriladigan sho’rlangan tuproqlar turli tiplariga, jumladan och tusli bo’z, o’tloqi-bo’z, bo’z-o’tloqi, o’tloqi, botqoq-o’tloqi, taqirli, taqir-o’tloqi va boshqalarga xosdir. Bu tuproqlarning mexanik tarkiblari har xil bo’lib, og’ir qumoqli tuproqlar asosiy o’rinni egallaydi.