Turkiston general-gubernatorligi

legal, medical, social, scientific journal 
 
www.pedagoglar.uz
Volume 11. Issue 3. NOYABR 2021
 
Page: 131 
qismiga teng edi. Turkiston general-gubernatorligining barcha hududi 1.779.618 
chaqirimga teng boʻlgan. Rossiya hukmdor doiralari Turkistonni imperiyaning 
tarkibiy qismiga aylantirish va xalqlarini ruslashtirish uchun barcha vositalarni 
ishga soldi. Oʻlkadagi siyosiy, maʼmuriy, iqtisodiy va madaniy islohotlar ana shu 
maqsadga qaratilgan edi. 
Asriy milliy davlatchilikni yoʻqotib ruscha idora usulini qoʻllash uchun Sankt-
Peterburgningoliy siyosiy doiralari qonunlar majmuasini ishlab chiqdi. U tarixga 
"Turkiston oʻlkasini boshqarish haqidagi Nizom" nomi bilan kirgan. Nizomga 
koʻra, oʻlka hokimiyati "harbiyxalq boshqaruvi" deb nomlandi. Turkiston 
general-gubernatorligi viloyatlar(oblast), tuman (uyezd), 
jabhalar 
(uchastka), 
boʻlislar (volost) va oqsoqolliklarga boʻlindi. 
Viloyatlar, tumanlar va jabhalarni rus ofitsergenerallari, boʻlis va 
oqsoqolliklarni esa mahalliy xalq vakillari boshqargan. Viloyatlarga harbiy 
gubernatorlar, tuman — uyezd boshliqlari, jabhalarga esa uchastka pristavlari 
tayinlangan. 
Mustamlakachilar 
mahalliy boshqaruv idoralariga maʼsul shaxslar 
tayinlanishida nihoyat hushyor ish tutib, ilgʻor, taraqqiyparvar va millatparvar 
kishilar boʻlis boshqaruvchisi, oqsoqol, yuzboshi yoki qozi sifatida saylanib 
qolsa, ularni lavozimga tasdiqlamaslik uchun turli hiylanayranglarni ishga 
solganlar. 
Turkistonda mustamlaka idorasi 1898-yilgacha "harbiyxalq", undan keyin esa 
"maʼmuriypolitsiya boshqaruvi" deb atalgan boʻlsa ham uning mohiyati 
mazmunan oʻzgarmagan, barcha vakolatlar rus maʼmuriyati qoʻlida jamlangan. 
Turkistondagi siyosiy idora tizimi "tub aholi oʻrtasida har qanday norozilikni 
tagtugi bilan shafqatsiz bostirish, bironbir dushmanlik holati sezilsa, darhol uning 
kuchayishiga yoʻl qoʻymay boʻgʻib tashlash, tartibbuzarlar va ularning 

---