Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari Haydarova Mohiraxon Annotatsiya

Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari
Haydarova Mohiraxon
Annotatsiya: Bu maqolada Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari o'zining muhimligi va o'zgarayotgan jarayonlarga ta'sirini ko'rsatiladi. Mamlakatning sanoat, transport, kommunikatsiya, energetika va turizm sohalari rivojlantirilishi, moliyaviy tizimning islohotlari, tariflar va import eksport chegaralari, tashqi savdo hamkorliklarini rivojlantirish, korxona va tadbirkorlik sub'ektlari uchun kafolatlar va chegirmalar berilishi kabi mavzular ko'rsatiladi. Maqola davomida Turkiya respublikasining iqtisodiy rivojlanishi va dunyoda o'zining o'rnini egallashida ichki siyosatning iqtisodiy negizlari o'ziga xos ahamiyatga ega bo'lishi ko'rsatiladi.
Kalit so'zlar: Turkiya respublikasi, ichki siyosat, iqtisodiy negizlar, sanoat rivojlanishi, transport rivojlanishi, kommunikatsiya rivojlanishi, energetika rivojlanishi, turizm rivojlanishi, moliyaviy tizim, tariflar, import eksport chegaralari, tashqi savdo hamkorliklari, korxona va tadbirkorlik sub'ektlari, kafolatlar, chegirmalar, iqtisodiy rivojlanish.
Turkiya respublikasining 1945-1965-yillari davrida, mamlakatning ichki siyosati va iqtisodiy negizlari ustida yirik o'zgarishlar bo'lib kelgan. Bu davrda Turkiya, qayta tiklanish davriga kirib, iqtisodiy va siyosiy taraqqiyotni amalga oshirishga yo'naltirilgan davlat siyosati ko'rsatdi. Ichki siyosatning iqtisodiy negizlari esa mamlakatning iqtisodiyotining asosiy aspektlarini belgilash va rivojlantirishga yo'naltirildi.
Bu davrda Turkiya, iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishda ilg'or siyosat ko'rsatdi. Bu jarayonda serbest iqtisodiyot va rivojlanishga asoslangan strategiyalar o'z ishlab chiqdi. 1950-yillarda kuchli to'qimachilik sanoati, tariflar va bo'sh ish o'lchash korxonalari tashkil etildi. Bu qadam orqali istiqlol va rivojlanishga yo'naltirilgan va iqtisodiy islohotlar yo'qolgan sovchilik mamlakatlari bilan bog'liq savdo munosabatlarini rivojlantirish imkonini yaratdi.
Turkiya 1950-yillarda ozodlik va demokratiya prinsiplarini o'z ichiga olgan qonunlarni qabul qilish bilan birga, xususan, kishilarning iqtisodiy va siyosiy huquqlarini mustahkamlashga ham intilishdi. Mamlakatdagi xususiy, yuridik va ijtimoiy ko'plab tomonlar ustida iqtisodiy faoliyatni yanada rivojlantirishga taassurot bildirdi. Siyosiy taraqqiyot bilan birga, iqtisodiy bozor tizimi rivojlantirildi va banklar tarmogi kengaytirildi.
1950-yillardan boshlab Turkiya respublikasida iqtisodiy qonuniyat va kredit siyosati kuchayib, mamlakatni muassasalar va kichik biznes tashkilotlari uchun afzalliklar va kafolatlarni taqdim etdi. Bu, xususiy va jismoniy shaxslar uchun investitsiyalarini oshirishga imkon berdi. Sarmoyalar, xususiy kapital va chet el investorlari Turkiya iqtisodiyotida o'rnatilgan. Tarixiy muqobil, to'liq ekspozitsiya va zararsizlik bilan bog'liq takalluflarni o'qishdi va sarmoya miqdorini oshirdi.
1945-1965-yillar davrida Turkiya ichki siyosati va iqtisodiy negizlari kengayib borayotgan sohalarni ham o'z ichiga olgan. Mamlakatda tariflar va import eksport chegaralari qismlanib, chet eldan kelayotgan tovarlar uchun chegirma to'lanishi taqiqlandi. Shuningdek, moliyaviy sohalarda ham reformalar amalga oshirildi. Bu davrda yirik korxonalarning milliylashtirilishi va milliy sarmoyalarning rivojlantirilishi jarayonida qadam-qadam o'zgarishlar amalga oshirildi.
Turkiya 1945-1965-yillarda iqtisodiy rivojlanishni tashkil etish uchun muhim investitsiyalar qilgan. Rivojlanayotgan sohalarda energiya, transport va kommunikatsiya sohasida katta loyihalar amalga oshirildi. Buning natijasida mamlakatda avtomobil, demir yo'l va telekommunikatsiya tarmoqlari kengayib borishdi. Bunday taraqqiyotning muhim qismi tarixiy shaharlarda emas, hududiy xududlarda ham bo'ldi va mahalliy iqtisodiyotni rivojlantirishga ta'sir qildi.
Ichki siyosatning iqtisodiy negizlari davlatning milliy valyutasi va moliya tizimi ustida ham to'g'ri kelib chiqdi. Mamlakatning tizimli budjet va soliq siyosati orqali moliyaviy iste'molni nazorat qilish va islohot qilish imkoniyati yaratildi. Turkiya respublikasi oliy o'quv yurtiga aylandi va ilmiy tadqiqotlar yuritildi, shuningdek, iqtisodiy va siyosiy yangiliklarga ham yo'naltirildi.
Jamiyatning xayotiy darajasini oshirish va uning yaxshilanishi ham Turkiya ichki siyosatining iqtisodiy negizlaridan biri edi. Bu davrda mamlakatda ko'plab ijtimoiy sohalar rivojlantirildi va xalqaro hamkorliklarni o'rnatishga intilishdi. Ta'lim tizimi kengayib borildi, o'quv-yurtlar, universitetlar va ilmiy markazlar ochildi.
1945-1965-yillar davrida Turkiya ichki siyosatining iqtisodiy negizlari yuzaga kelgan o'zgarishlar orqali mamlakatni iqtisodiy tarqalganligini va o'sishini kuchaytirdi. Bu davrda o'zgartirilgan siyosiy va iqtisodiy strategiyalar mamlakatni mustahkamlash va kelajakda o'sish uchun salbiy muhitni yaratdi.
Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari bu davrda o'tkazilgan islohotlar orqali mamlakatni rivojlantirishga va iste'molchilarga keng imkoniyatlar yaratishga intilishdi. Bu jarayonda istiqlol va demokratik prinsiplar, iqtisodiy islohotlar, moliyaviy reformalar va ijtimoiy rivojlanish o'rtasida qattiq aloqalar kurildi. Bu davrda Turkiya ichki siyosati va iqtisodiy negizlari mamlakatning yanada rivojlanishiga imkon yaratdi va bugungi kunda mavjud tashkilot va taraqqiyotning asosini tashkil etdi.
Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari hukumatning mamlakatning iqtisodiy potensialini olish, istiqlolni mustahkamlash va insonlarning yashash sifatini oshirish maqsadida yo'lga qo'yilgan tashkilotli islohotlardan iborat edi.
Bu davrda Turkiya ichki siyosatining iqtisodiy negizlari o'zaro bog'liqlik va tuzilma islohotlarga asoslangan. Mamlakatda qurilish sohasida qiyinchiliklar o'zgarishlarga uchragan bo'lsa-da, hukumat mamlakatning infratuzilmasini rivojlantirishga xilma-xillik kurashdi. Energetika, transport, kommunikatsiya sohasida muhim islohotlar amalga oshirildi va shuningdek, tarazli sarmoya siyosati o'rnatildi.
Ichki siyosatning iqtisodiy negizlari jarayonida, mamlakatda sifatli ishchilar va mutaxassislar yetiştirish, oliy ta'lim tizimini rivojlantirish ham muhim o'rin egalladi. Bu davrda universitetlar, ilmiy markazlar va soha bo'yicha qo'shimcha o'quv-yurtlar ochildi. Turkiya xalqining ma'lum ishtirok etishining natijasida mamlakatning ilmiy-pedagogik potensiali kuchayib bordi va oliy ma'lumotli kadrlar yetishtirildi.
1945-1965-yillar davrida Turkiya ichki siyosatining iqtisodiy negizlari mamlakatning tashqi savdo hamkorliklarini rivojlantirishga ham imkon berdi. O'zining geografik joylashuvi, ekonomik potensiali va strategik o'rniga asoslangan, Turkiya xalqaro savdo tizimida o'z o'rnini egalladi. Mamlakat tashqi savdo va investitsiyalar uchun qulay shartlar yaratdi va chet el kompaniyalari tomonidan ishlab chiqarishning yanada rivojlanishi uchun imkoniyatlar ochdi.
Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari mamlakatning iqtisodiy rivojlanishini kuchaytirishga yo'l qo'ymoqda. Tarixiy ko'rsatkichlar bilan birga, bu davrda amalga oshirilgan siyosiy va iqtisodiy islohotlar mamlakatning iste'molchilarga keng imkoniyatlar yaratishiga olib kelgan. Bu davrda rivojlangan iqtisodiy sohalarda o'simlik,
hayvonot va mineral resurslarning samarali foydalanishiga e'tibor berildi. Tariflar va import eksport chegaralari qismlanib, tashqi savdo hamkorliklarni rivojlantirish uchun imtiyozlar berildi. Mamlakatning sanoat, transport, turizm va ko'plab boshqa sohalari kengayib borishdi.
Turkiya ichki siyosatining iqtisodiy negizlari davomida yirik korxona va tadbirkorlik sub'ektlari milliy darajada rivojlantirildi. Mamlakat hukumati tomonidan korxona va tadbirkorlik sub'ektlari uchun kafolatlar, chegirmalar va sarmoyalar berildi. Bu, iste'molchilar va sarmoya qiluvchilar uchun ish o'rinlari yaratishda muhim rol o'ynadi. Korxonalarni milliylashtirish va ularning innovatsiyalar bilan rivojlantirishga intilishdi.
Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari mamlakatning istiqlol va rivojlanish yo'limizda muhim ahamiyatga ega bo'ldi. Bu davrda o'zgarayotgan siyosiy va iqtisodiy strategiyalar mamlakatni mustahkamlash, islohot qilish va kelajakda o'sishga olib kelgan. Turkiya respublikasining iqtisodiy rivojlanishi va dunyoda o'zining o'rnini egallashida ichki siyosatning iqtisodiy negizlari o'ziga xos ahamiyatga ega bo'ldi. Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari mamlakatning umumiy rivojlanish yo'lini belgilashda katta rol o'ynadi. Bu davrda amalga oshirilgan islohotlar Turkiya mamlakatining iqtisodiy potensialini oshirib, istiqlol va demokratiya prinsiplariga asoslangan yangiliklar bilan birga, insonlarning yashash sifatini ham mustahkamlashga xizmat qilishga intilishdi.
Mamlakatning iqtisodiy rivojlanishiga qo'shimcha stimullar yaratish uchun tariflar va import eksport chegaralari qismlandi, tashqi savdo hamkorliklari rivojlantirildi. Turkiya dunyoda o'zining o'rni egallash uchun tashkilotli islohotlar amalga oshirildi. Energetika, transport, kommunikatsiya sohalari kengayib bordi va mamlakat tarixidagi shaharlarda ham, hududiy xududlarda ham rivojlanish ro'yxatiga kirishdi.
Ichki siyosatning iqtisodiy negizlari davomida, mamlakatning moliyaviy tizimi ham rivojlandi. Moliyaviy reformalar orqali soliq siyosati to'g'ri kelib chiqarildi va mamlakatning budjeti tashkil qilishida amaliyotga kiritildi. Bu jarayonda mamlakat moliyaviy resurslardan samarali foydalanish, investitsiyalarni jalb qilish va iste'molchilarni qo'llab-quvvatlash maqsadida islohotlar amalga oshirildi.
Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari tashqi savdo hamkorliklarini rivojlantirishda ham muhim ahamiyatga ega bo'ldi. Mamlakat tashqi savdo va investitsiyalar uchun qulay shartlar yaratdi va chet el kompaniyalarini jalb qilishning yanada rivojlanishi uchun imkoniyatlar ochdi. Bunday hamkorliklar Turkiya mamlakatini xalqaro savdo tizimida o'z o'rnini egallashda muhim ahamiyatga ega bo'ldi.
Turkiya respublikasining 1945-1965-yillarida ichki siyosatining iqtisodiy negizlari mamlakatning iqtisodiy rivojlanishiga katta ta'sir qo'ymoqda. Bu davrda amalga oshirilgan siyosiy va iqtisodiy islohotlar, mamlakatning potensialini oshirib, insonlarning yashash sifatini mustahkamlashga va iste'molchilarga keng imkoniyatlar yaratishga intilishdi. Sanoat, transport, kommunikatsiya, energetika va turizm sohalari rivojlantirilishiga qo'shimcha stimullar yaratildi va moliyaviy tizim ham mustahkamlandi.
Turkiya respublikasining ichki siyosati va iqtisodiy negizlari o'zining mahsulotlarini dunyoga taqdim etish, xalqaro savdo tizimida o'z o'rnini egallash, insonlarning yashash sifatini oshirish va mamlakatning iqtisodiy rivojlanishini kuchaytirish yo'lidagi muhim qadam bo'ldi. Bu davrda o'rnatilgan tashkilotli islohotlar Turkiya respublikasini istiqlol va demokratiya prinsiplari asosida kuchaytirishga yordam berdi.
Turkiya respublikasining 1945-1965-yillaridagi ichki siyosatining iqtisodiy negizlari mamlakatning rivojlanishida muhim o'rin egalladi. Ushbu davrda amalga oshirilgan islohotlar, mamlakatning iqtisodiy potensialini oshirib, sanoat, transport, kommunikatsiya, energetika va turizm sohalari rivojlantirildi. Moliyaviy tizim ham mustahkamlanib, mamlakatning tashqi savdo hamkorliklarini rivojlantirishga imkon berildi. Bugungi kunda mavjud tashkilot va taraqqiyotning asosini o'rnatgan Turkiya respublikasi, 1945-1965-yillaridagi ichki siyosatining iqtisodiy negizlari orqali qattiq rivojlandi.