Turon nashr

Корпоратив бошқарув тўғрисида ҳисобот

Корпаратив бошқарув тўғрисида ҳисобот асосан корпоратив бошқарув Кодекси асосида амалга оширилади. Акциядорлик жамиятлари фаолиятининг самарадорлигини ошириш ва корпоратив бошқарув тизимини такомиллаштириш комиссияси йиғилишининг баѐнномаси билан тасдиқланади. Мазкур Корпоратив бошқарув кодекси (кейинги матнларда Кодекс деб юритилади) акциядорлик жамиятлари ўзининг ҳаққоний ва очиқ бизнес юритиш тарафдори эканлигини намоён қилган ҳолда ихтиёрий равишда амал қилувчи тавсиялардан иборат.

Foundations of Accounting in Business - FAB Study Text 2016. PART В: Chapter 07 Corporate governance and social responsibility қисмида корпаратив бошқарув тўғрисида ҳисобот тушунчасини қуйидагича очиб берилган.
Йиллик ҳисоботлар ташкилотнинг адолатли ва мувозанатли кўринишини етказиши керак. Улар ташкилотнинг бошқарув қоидалари ва кодексларига риоя қилганлигини билдиришлари ва кенгаш, ички назорат шарҳлари, манфаатдор томонлар билан алоқалар ва алоқалар тўғрисида аниқ маълумот беришлари керак.
Ҳисобот талаблари. Лондон Фонд биржаси қуйидаги умумий тушунтиришларни талаб қилади:
(а) Компанияларнинг бирлаштирилган Кодексда белгиланган принципларни қандай қўллаганликлари ҳақида тушунтириш баёноти, уларнинг акциядорларига принциплар қандай баҳолашга имкон берадиган тушунтиришлар бериш.
(b) Ҳисобот даврида улар Бирлашган Кодексда кўрсатилган қоидаларга риоя қилганми ёки йўқми деган баёнот. Компаниялар томонидан ҳисобот даврида бухгалтерия ҳисобида риоя қилинмаган барча қоидаларни белгилаб бериши керак.
Корпоратив бошқарув ҳисоботларида, шунингдек, директорлар ҳисобларни тайёрлаш учун жавобгарлигини тушунтиришлари керак. Улар бизнеснинг давом этиши ҳақида зарур бўлган тахминлар ва малакаларни қўллаб-қувватлаши ҳақида хабар беришлари керак.
Бундан ташқари, ҳуқуқий мақомига қараб қўшимча баёнотлар талаб қилиниши мумкин, масалан:
(а) Директорлар кенгаши ҳақида маълумот: йиллик кенгаш таркиби, ижрочи бўлмаган директор мустақиллиги ҳақида маълумот, кенгаш йиғилишига қатнашганлиги ҳақида маълумот ва кенгашнинг иши қандай баҳоланганлиги тўғрисида маълумотлар тақдим этилиши мумкин. King ҳисоботида мажбуриятлар тўғрисидаги Низом ошкор қилиниши кераклиги кўрсатилган.
(b) Иш ҳақи, audit ва номинация қўмиталари тўғрисида қисқача ҳисобот, йиғилишларнинг таркиби ва даражаси (мақоми).
(c) Аудиторлар билан муносабатлар, шу жумладан ўзгариш сабаблари ва аудитдан ташқари хизматлар кўрсатилганда аудиторнинг объективлиги ва мустақиллигини таъминлаш учун қилинган ҳаракатлар тўғрисида маълумот.
(d) Директорлар ички назорат самарадорлигини, шу жумладан хатарларни бошқариш самарадорлигини кўриб чиқaдилар.
(e) Акциядорлар билан алоқалар ва мулоқот тўғрисида баёнот.
(f) Компаниянинг доимий муаммолари ҳақида баёнот.
(g) Барқарорлик тўғрисидаги ҳисобот, King ҳисоботи томонидан ижтимоий, трансформация, ахлоқий, хавфсизлик, соғлиқни сақлаш ва атроф-муҳитни бошқариш сиёсати ва амалиётининг моҳияти ва даражасини ўз ичига олган ҳолда белгиланади.
(h) Операцион ва молиявий таҳлил. Буюк Британиянинг Бухгалтерия Cтандартлари Кенгаши мақсадини кўриб чиқиб қуйидаги хулосалар қилади:
Операцион ва молиявий таҳлил Operating and Financial Review (OFR) директорлар бизнесни таҳлил қилишини белгилаши керак. Инвесторларга компания ҳақида "менежмент нигоҳида" ҳисобот берувчи субъектнинг истиқболли таҳлили белгилаш керак. Бу таҳлил бизнеснинг иш фаолияти ва уни молиялаштириш таркиби, у фаолият кўрсатадиган муҳитда маълум ёки оқилона кутилган ўзгаришлар шароитларини ўз ичига олиши керак.
Бундан ташқари, компания томонидан тақдим этиладиган аҳборот нафақат ўтган давр маълумотларини, баълким инвесторлар учун келажакда олиниши мукин бўлган таҳлил қилинган прогнозлар маълумотларни тақдим этишлари керак.²³⁷
Корпаратив бошқарув Кодексига қуйдагилар киритилади:

1. 
   Умумий қоидалар
   
2. 
   Фаолият очиқлигини таъминлаш
   
3. 
   Самарали ички назорат механизимларни жорий қилиш
   
4. 
   Акциядорларнинг ҳуқуқ ва қонуний мафаатларини амалга оширилшини таъминлаш
   
5. 
   Узоқ муддатли истиқболга мўлжалланган ривожланиш стратегияси
   
6. 
   Ижроия органининг акциядорлар ва инвесторлар билан ўзаро самарали хамкорлигининг механизмларини жорий этиш
   
7. 
   Манфаатлар қарама-қаршилиги
   
8. 
   Намунавий ташкилий тузилмани жорий этиш
   
9. 
   Ахборотларни аудит ҳисоботларнинг халқаро стандартлар асосида эълон қилиш
   
10. 
    Кодекс тавсияларини жорий этиш мониторинги
    
11. 
    Якуний қоидалар²³⁸
    

Кодексда ҳисобот ва тартибга солувчи иловалари ҳам мавжуд бўлиб, улар қуйидагича кўринишга эга: Кодексга