Менежментнинг замонавий муалифлари (Modern writers on management). Сўнги йиллардаги менежмент ёзувчиларнинг қарашлари эгилувчанг назарияга эга. 20-асрнинг иккинчи ярмида менежмент бўйича ёзувлар янада хилма-хил бўлиб қолди.
(а) Ишларни ташкил этишда дастлабки эътибор назорат тадқиқотлари ва лойиҳаларни бошқариш каби аниқ бошқарув усулларини ишлаб чиқиш давом этмоқда. Меҳнатни ўрганиш ва саноат муҳандислиги соҳасида самарадорликни такомиллаштириш масалаларининг тадқиқотлари амалга оширилмоқда.
(b) Инсон муносабатлари назарияси мотивация, гуруҳ ва индивидуал хулқ-атвор, етакчилик ва саноат психологиясининг бошқа жиҳатларини ўрганишдаги ўзгаришлар билан яхшиланди.
(с) Менежер вазифасининг моҳияти бўйича кўплаб янги асарлар пайдо бўлди: менежер бўлиш нимани англатади ва менежерлар тобора мураккаб ва хаотик бизнес муҳитида нима қилишади тушунчаларни чуқурроқ очиб берилган.
Peter Drucker: менежмент жараёнлари (Peter Drucker: the management process). Drucker менежмент бизнесда иқтисодий таъсирини таъкидлаган. Питер Дракер 1940-1950 йилларда бир қатор Amerika корпорацияларида бизнес-маслаҳатчи бўлиб ишлаган. Шунингдек, у менежмент бўйича самарали ёзувчиси бўлган.
Druckerнинг таъкидлашича, бизнес менежери битта асосий функцияга эга – иқтисодий самарани ошириш. Шу нуқтаи назардан, бизнес менежери ҳар қандай бошқа турдаги ташкилот менежеридан фарқ қилади. Менежмент фақат ўзининг мавжудлигини ва ваколатларини ўзи ишлаб чиқарадиган иқтисодий натижалар билан оқлаши мумкин, чунки унинг ҳаракатлари натижасида муҳим иқтисодий бўлмаган натижалар ҳам юзага келади.
Дракер иқтисодий самарадорликнинг ушбу асосий функцияси доирасида менежмент ишини қуйидагича тавсифлаган:
(а) Бизнесни бошқариш (Managing a business). Бизнеснинг мақсади мижоз ва инновацияларни яратишдир.
(b) Бошқариш раҳбарлари (Managing managers). Бу ерда талаблар қуйидагилар:
Мақсадлар бўйича бошқариш (ёки ишлашни бошқариш);
Менежерлар ишларининг тўғри тузилиши;
Ташкилотда тўғри руҳни (маданиятни) яратиш;
Келажак менежерлар учун шароит яратиш (бошқарув ворислиги);
Ташкилий тузилманинг оқилона тамойилларига эришиш.
(с) Ишчилар ва ишларни бошқариш (Managing workers and work).
Менежментнинг барча соҳаларида, шу жумладан бизнесни бошқаришда менежер ишининг самарадорлигини бошқарув тамойилларини ўрганиш, тизимли билимларни олиш (масалан, бошқарув усуллари) ва ўз-ўзини тизимли баҳолаш орқали ошириш мумкин.
Кейинчалик Drucker менежернинг ишини бешта тоифа асосида бирлаштирди. Булар қуйидагилар:
(а) Ташкилот учун мақсадларни белгилаш (Setting objectives for the organisation). Менежерлар ташкилотнинг мақсадлари қандай бўлиши кераклигини ҳал қилишади ва ҳар бир мақсад учун эришиш мақсадларини аниқлайдилар. Кейин улар ташкилотнинг бошқа ходимларини ушбу мақсадлар тўғрисида хабардор қилишлари керак.
(b) Ишни ташкил қилиш (Organising the work). Ташкилотда бажариладиган ишлар бошқариладиган фаолият ва бошқариладиган ишларга бўлиниши керак. Ишлар расмий ташкилий тузилишга интеграция қилиниши керак ва бу ишларни бажариш учун одамлар танлаб олиниши керак.
(с) Мотивация (Motivating). Ходимларни рағбатлантириш ва уларга ўз ишларини бажаришга имкон берадиган маълумотларни етказиш.
(d) Ишни ўлчаб бориш (The job of measurement). Бошқарув қуйидагиларни амалга оширишлари керак:
(i) Барча ходимлар учун мақсадлар ёки ишлаш мезонларини белгиланг;
(ii) Ҳақиқий ишлашни таҳлил қилинг, уни белгиланган мақсадлар ёки мезонларга мувофиқ баҳоланг ва таққослашни таҳлил қилинг;
(iii) Натижалар ҳақида хабардор қлиб туринг ва уларнинг аҳамиятини бўйсунувчи ходимларга ҳам, раҳбарларга ҳам тушунтиринг
Do'stlaringiz bilan baham: |