Turon zarmed universiteti «Iqtisodiyat» fakulteti

Masalan:

Faraz qilaylik tadbirkorning bir oylik soliq to`lovi 400 ming so`m, soliq to`lashdan qochganlik uchun jarima 10 000 ming so`m. Agar soliq inspeksiyasining yashirgan soliqni aniqlash ehtimoli 1/5 bo`lsa, tadbirkor uchun natijaning kutiladigan qiymati:

E (x) = 4/5 × 400 - 1/5 × 10 000 = 320 - 2000 = - 1 680 ming so`m.

Demak, soliqdan qochish tadbirkorga foyda keltirishdan ko`ra zararli ekan.

Noaniq holat

Noaniq holat natijalarining mumkin bo`lgan chegaralari – o`zgaruvchanlik deb ataladi.

Masalan: 1-holat

Faraz qilaylik talaba o`qishdan keyin qo`shimcha ish izlayapti. Uning uchun ikkita variant mavjud. Birinchisi, firmada sotish bo`yicha menedjer bo`lib ishlash, unda sotilgan mahsulotdan % shaklida maosh oladi. Agar tovar aylanmasi yaxshi bo`lsa, oyiga 1 500 ming so`m, yomon holatda esa 800 ming so`m maosh olish ehtimoli bor. Sotish hajmini yaxshi yoki yomon bo`lish ehtimoli 1/2.

Masalan: 2-holat

Ikkinchi variant firma adminstrasiyasida qat'iy belgilangan oklad bo`yicha maosh olish. Bunda maosh miqdori 900 ming so`m, ammo shtat qisqarib, talaba ishsiz qolishi va bo`shaganda 700 ming so`m kompensasiya olishi mumkin (ehtimoli 10 %). Quyidagi 1-jadvalda mumkin bo`lgan natijalar va ularning ehtimoli keltirilgan

1-Jadval

Oylik maoshi	1-natija		2-natija
	Ehtimoli	Daromad ming/so`m	Ehtimoli	Daromad ming/so`m
Sotuvdan foiz shaklida	0,5	1500	0,5	800
Qat’iy oklad asosida	0,9	900	0,1	700

Manba shartli raqamlar