Tushuntirish xati


Download 401 Kb.
bet1/6
Sana20.11.2020
Hajmi401 Kb.
#148282
  1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Ozbekiston tarixi 2018



O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

AKADEMIK LITSEYLARDA O’ZBEKISTON TARIXI FANIDAN ISHCHI DASTURI


TUSHUNTIRISH XATI

Zamonaviy sharoitda geosiyosiy jarayonlarning rivojlanishi, inson ongi va qalbi uchun mafkuraviy kurashlarning avj olayotganligi ularga qarama-qarshi tura olish vositasi sifatida modernizatsiyalashgan didaktik ta’minot vositasida o‘sib kelayotgan avlodda tarixiy tafakkurni rivojlantirishni shart etib qo‘ymoqda.

Yangi tarixiy davr ma’rifat, ma’rifatlilik davri sifatida vujudga kelmoqda. Istiqlol g‘oyalari asosida bosh islohotchilik vazifasini bajarayotgan davlat odamlar ongi va tafakkurida tub burilish yasash, har qanday islohotlarni fuqarolar ongi, tafakkuri va qalbi orqali o‘tkazish yo‘lini tanladi. Ana shu yo‘l odamlarning o‘tmishga, bugungi va kelajakka munosabatlarini o‘zgartirish, muayyan manfaatlarga yondashish psixologiyasini aniqlash orqali asta-sekinlik bilan ularni ma’rifatli, komil inson qilib voyaga yetkazishga olib boradi. Fuqarolarning ma’rifatliligi orqali ma’rifatli jamiyat barpo etiladi.

Tarixiy tafakkur ma’rifatli jamiyat qurishning muhim omili bo‘lib xizmat qiladi. Zotan, o‘tmishni anglash, uni to‘g‘ri tushunish orqali kishilar ruhiyatida jiddiy o‘zgarishlar yasashga, bu orqali hayotni, turmush tarzini, oxir-oqibatda esa jamiyatni ma’naviy isloh qilishga erishiladi.



«Temurbeklar maktabi»ning asosiy vazifasi buyuk ajdodlarimizga mos vorislar bo‘lib yetishish uchun milliy tariximiz va jahon xalqlari tarixini har tomonlama chuqur o‘rgatishdan iborat. Mazkur turdagi ta’lim muassasalarida «O‘zbekiston tarixi” va «Jahon tarixi” fanlarini chuqurlashtirib o‘qitish ana shu maqsadni ko‘zlaydi.

«Temurbeklar maktabi»da tarix fanini o‘qitishning asosiy maqsadi o‘quvchlarda tarixiy voqelikka aksiologik munosabatni shakllantirish orqali, kundalik faoliyatda tarixiy bilimlardan foydalanish layoqatini tarkib toptirishdan iborat.

«Tarix» fanini o‘qiitishning vazifalari:

– eng qadimgi davrlardan hozirgi kungacha O‘zbekiston va jahon tarixiga doir bilimlar bilan qurollantirish;

– O‘zbekiston va jahon tarixini o‘zaro qiyosiy o‘rganish orqali milliy hamda umummadaniy kompetentlikni tarkib toptirish;

– tarixiy bilimlarni kundalik hayot, amaliyot bilan bog‘liq tarzda yoritib berish;

– o‘quvchilarda tarixiy voqelikni tahlil etish, umumlashtirish, baholash va xulosa chiqarish malakalarini rivojlantirish;

– tarixiy bilimlarning ijtimoiy mohiyatini chuqur ochib berish;

– ijtimoiy faol, tarixiy xotirasi mustahkam, tarixiy tafakkuri keng o‘quvchi shaxsini shakllantirish.
I kursda «O‘zbekiston tarixi» fani eng qadimgi davrdan 1991-yilgacha bo‘lgan tarixiy voqealarni o‘z ichiga qamrab olgan bo‘lib, haftasiga 4 soatdan jami 136 soat; II kursda 1991-yildan hozirgi kungacha bo‘lgan tarixiy voqealar o‘rganilib, I semester haftasiga 4 soatdan 68 soat, II semester 6 soatdan 102 soat jami 170 soat hajmida o‘qitiladi;


«Tarix» fani bo‘yicha bitiruvchilar o‘quv faoliyati natijalariga qo‘yilgan talablar:

– tarixiy voqelikning insoniyat uchun ahamiyatini anglaydi;

– o‘tmish va bugungi kun o‘rtasidagi aloqadorlikni izohlaydi;

– o‘zini tarixiy voqelik ishtirokchisi sifatida idrok etadi;

– tarixiy voqelik inson faoliyati natijalari ekanligi, u moddiy va ma’naviy ko‘rinishlarda namoyon bo‘lishini anglaydi;

– insoniyat tomonidan amalga oshirilgan ishlarning bunyodkor yoki vayronkor kuchga ega ekanligini baholaydi;

– ajdodlar tomonidan amalga oshirilgan xayrli ishlarni davom ettiradi, ularga munosib bo‘lishga erishadi;

– tarixiy voqelikning mohiyatini xolis talqin qiladi va mustaqil qaroq qabul



O‘zbekiston tarixi” faniga ajratilgan soatlar miqdori va dars turlari bo‘yicha taqsimoti

(I-kurs)





Fan bo’limlari va mavzular

Soati

Nazariy

Amaliy

Mustaqil ish

Qisqacha mazmuni







O’zbekiston tarixi I-kurs I semestr

95

34

34

27










I. ENG QADIMGI DAVRDAN – MILODIY IV ASRLARDA O‘RTA OSIYO (8 SOAT)




1

Qadimgi tarix taraqqiyotining boshlanishi

2

2







Qadimgi tarixni o‘rganish. Qadimgi tarix bo‘yicha manbalar. O‘zbekiston va jahon sivilizatsiyasi. Eng qadimgi tuzumni davrlashtirish. Arxeologiya, antrapologiya, etnografiya




2

O‘zbekiston hududidagi ilk davlatlar

4




2

2

Qadimda aholining etnik tarkibi va hududiy joylashuvi. Miloddan avvalgi VII-VI asrlarda xo‘jalikning rivojlanishi. Miloddan avvalgi VII-VI asrlarda qadimgi shahar madaniyati. Qadimgi davlatlar




3

O‘rta Osiyo xalqlarining yunon-makedon istilochilariga qarshi kurashi

4

2




2

O`rta osiyo xalqlarlarining qurol yarog`i va harbiy san`ati. Makedoniyalik Aleksandrning istilochiligi. Maroqandaning bosib olinishi. Kurashning davomi. Bosqin oqibatlari.




4

Qadimgi Xorazm. Qang‘ va Dovon davlati

4




2

2

Xorazmda shaharsozlik boshlanishi. Xorazm hududidan topilgan O‘rta Osiyo bo‘yicha eng qadimgi yozuvlar. Xorazmda ishlab chiqilgan mahalliy taqvim. Qang‘ davlatining vujudga kelishi va uning faoliyati. Bu hududda o‘troq ziroatchi va savdo-hunarmandchilik madaniyati vujudga kelishi va Buyuk Ipak yo‘lining shimoliy tarmog‘i o‘tganligi. Dovon davlatining vujudga kelishi va uning faoliyati. Dovon davlati haqida Xitoy tarixchilarining ma’lumotlari. Kushon davlatining vujudga kelishi va uning faoliyati. Kushon davlatida xo‘jalik faoliyati va madaniyat. Dini va yirik markazlari.

Buyuk ipak yo‘lining vujudga kelishi. Chjan Syan va U Di. Buyuk ipak yo‘li bo‘ylab amalga oshirilgan savdo aloqalarida O‘rta Osiyo aholisining ishtiroki. Buyuk Ipak yo‘liga F.Rixtgofen tomonidan nom berilishi. Buyuk ipak yo‘li kesib o‘tgan shaharlar. Buyuk Ipak yo‘lining ahamiyati.










II. MAMLAKATIMIZ HUDUDI O‘RTA ASRLARDA (18 SOAT)




5

Mamlakatimiz hududida ijtimoiy iqtisodiy o‘zgarishlar. O‘rta asr davlatlari Mamlakatimiz hududida VI-VII asrlarda madaniy hayot

3

2




1

Ijtimoiy iqtisodiy o‘zgarishlar, dehqonlar va ular xo‘jaligidagi hayot. Yerga egalik qilishning yangi shaklining qaror topishi va uning rivojlanishi. Qishloq jamoasining dehqon va unga qaram kadivar, koranda tabaqalarga ajralishi. Xorazm davlatining tashkil topishi.Xiyoniylar davlati, Kidariylar davlati hududi, geografik joylashuvi, davlat boshqaruvi. Aholining mashg‘ulotlari.




6

Arab xalifaligi tomonidan Movarounnahrni fatx etilishi iqtisodiy va ma’naviy oqibatlari

3




2

1

Arablarning O‘rta Osiyoni fath etishlari. Islom dini. Movarounnahrning zabt etilishi. Movarounnahr fath etilishining ijtimoiy–iqtisodiy va ma’naviy oqibatlari. Aholini islomlashtirish yo‘llari. Arablar hukmronligiga qarshi xalq harakatlari.

Abu Muslimning umaviylarga qarshi xalq harakati. Abbosiylar davrida ijtimoiy hayotda sodir bo‘lgan o‘zgarishlar. Abbosiylarga qarshi Muqanna boshchiligidagi ”Oq kiyimlilar” qo‘zg‘oloni. Qo‘zg‘olonning yengilish sabablari va oqibatlari.







7

Xalifalikning zaiflashuvi, mustaqil davlatlarning tashkil topishi

3

2




1

Qarluqlar, O‘g‘izlar davlati. Tohiriylarning tarix sahnasiga chiqishi. Tohiriylar davlatining ichki va tashqi siyosati. Safforiylar qo‘zg‘oloni. Safforiylar davlati va uning ijtimoiy–siyosiy hayoti.





8

O‘rta Osiyo hududiga mo‘g‘ullarning bostirib kirishi

3




2

1

Chig‘atoy ulusining tashkil topishi. Chig‘atoy ulusining ikkiga bo‘linishi. Mahmud Torobiy qo‘zg‘oloni. Mo‘g‘ullar davrida ijtimoiy–iqtisodiy va madaniy hayot. Mas’udbekning pul islohoti, Kebekxon va uning islohotlari.




9

O‘rta Osiyo hududida mo‘g‘ullar istilosining oqibatlari

3

2




1

Xorazmshohning mudofaa rejasi. O‘tror qamali. Buxoro fojeasi. Samarqand jangi. Temur Malik jasorati.Urganch qamali.




10

Amir Temur – markazlashgan davlat asoschisi

4




2

2

XIV asr o‘rtalarida Movarounnahrdagi siyosiy-ijtimoiy va iqtisodiy vaziyat. Sarbadorlar harakati. Temurning yoshlik yillari. Temurning siyosiy maydonga kirib kelishi. Amir Temur–markazlashgan davlat asoschisi. Amir Temurning harbiy yurishlari. Amir Temurning Vatanimiz va jahon tarixida tutgan o‘rni.

XIV asrning 2-yarmida va XV asrda madaniyatning rivojlanishidagi shart-sharoitlar. Hunarmandchilik. Me`morchilik va qurilish. Amir Temur davrida Ilm-fan va uning taraqqiyoti. G‘arbiy Yevropa davlatlari bilan aloqalar. Amir Temur shaxsiga munosabat. "Temur tuzuklari". Amir Temur bog‘lari. Temuriylar davrida dehqonchilik. Yer egaligi munosabatlari. Ilm–fan ravnaqi. Madaniy hayot.







11

Amir Temur saltanatining boshqaruv shakli

3

2




1

Amir Temur vorislari o‘rtasida taxt uchun kurash va uning oqibatlari. Shohrux hokimiyatining qaror topishi. Ulug‘bek–ma’rifatparvar davlar arbobi. Boshqarish tizimi. Ulug‘bekning harbiy yurishlari.





12

Amir Temurning tashqi siyosati

3




2

1

Temuriylar davlatida siyosiy beqarorlik. Shohruh va Mirzo Ulug‘bek hukmronligi. Sulton Husayn va Alisher Navoiy




13

Amir Temurning jahon tarixida tutgan o‘rni . Temuriylar davridagi siyosiy jarayonlar

2

2







Amir Temurning Vatanimiz va jahon tarixida tutgan o‘rni. Amir Temur jahon va milliy tarixchilarning e’tirofida. Mustaqillik yillarida Amir Temur xotirasining tiklanishi.




III BOB. XVI-XIX ASR O‘RTALARIDA MARKAZIY OSIYO (24 SOAT)




14

XV asr oxiri XVI asr boshlarida Movarounnahrdagi siyosiy vaziyat

2




2




XV asr oxiri–XVI asr boshlarida Turkistonda siyosiy vaziyat. Shohruhning vafot etishi. Husayn Boyqaro vafotidan so‘ng qo‘shn hokimiyatchilikning vujudga kelishi. Dashti Qipchoqda siyosiy ahvol. Dashti Qipchoqda ko‘chmanchi o‘zbeklar davlatining vujudga kelishi. Abulxayrxon faoliyati. Bobur Mirzo siyosiy kurash maydonida. Zahiriddin Muhammad Boburning Samarqand taxtini egallashi. Boburning Shayboniyxondan yengilishi va Kobulda hokimiyatni egallashi. Boburiylar sulolasi. Muhammad Shayboniyxonning ichki siyosati.





15

Zahiriddin Muhammad Bobur va Muhammad Shayboniy munosabatlari. Buxoro xonligining tashkil topishi

3

2




1

Boburning siyosiy faoliyati. Shayboniyxonning Movarounnahr uchun kurashlarga qo‘shilishi. Samarqand uchun kurash. Saripul jangi va uning ahamiyati. Boburning Movarounnahrni tark etishi. Bobur va Shayboniyxonlarning o‘zbek davlatchiligidagi o‘rni.




16

Buxoroda ashtarxoniylar sulolasi hukmronligining o‘rnatilishi

3




2

1

Ashtarxoniylar sulolasi va ularning Buxoroga kelishi sabablari. Shayboniylar inqirozi va Ashtarxoniylar sulolasining hokimiyatga kelishi.




17

Buxoro amirligining tashkil topishi

3

2




1

Ashtarxoniylar inqirozi. Muhammad Raximxon Mang‘itning hokimiyatga kelishi. Markaziy davlat hokimiyatining mustahkamlanishi va viloyatlarning bo‘ysundirilishi.




18

Buxoro amirligida madaniy hayot

2




2




Tarix ilmi, adabiyot, san’at, me’morchilik va musiqaning rivojlanishi.




19

Xiva xonligining tashkil topishi

3

2




1

Safaviylarga qarshi Vazir va Urganch shaharlaridagi kurash. Xiva xonligining tashkil topishi. Ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy hayot. XVI asrda Xiva-Buxoro munosabatlari.




20

Xiva xonligiga qo‘ng‘irotlar sulolasi hukmronligining o‘rnatilishi

3




2

1

Xivada siyosiy parokandalik. Muhammad Amin inoq faoliyati. Qo‘ng‘irotlar sulolasining hokimiyat tepasiga kelishi




21

Xiva xonligi tarixi bo‘yicha manbalar

2

2







Adabiyot va tarixnavislik. Ilm-fan. Me’morchilik. Yevropa sayohatchilari tomonidan yozib qoldirilgan asarlar.




22

XVI-XIX asrning birinchi yarmida qoraqalpoqlar

3




2

1

Qoraqalpoq urug‘larining joylashuvi. Qoraqalpoqlar Xiva xonligi tarkibida. Qoraqalpoqlarning xo‘jalik hayoti. XIX asrning 20-40-yillarida qopaqalpoqlar va ularning ruslar bilan munosabati. Qoraqalpoqlarning o‘z mustaqilligi uchun kurashi. Savdo va hunarmandchilik. Chorvochilik va dehqonchilikning kuchayishi. Qoraqalpoq xonligining tashkil topishi. Qoraqalpoqlarning Rossiya va Xiva bilan munosabatlari.




23

Qo‘qon xonligining tashkil topishi

3

2




1

Ashtarxoniylar Ubaydullaxon davrida Farg‘onada mustaqil davlatning tuzilishi. Minglar sulolasining hokimiyatga kelishi. Shohruhbiy va uning vorislari davrida Qo‘qon xonligi hududining kengayishi.




24

Qo‘qon xonligida madaniy hayot

3




2

1

Umarxon va madaniy muhitning shakllanishi. Maxmur va Gulxaniy. Uvaysiy, Nodira, Mashrab.Tarixnavislik, san’at va me’morchilik.




25

O‘zbek xonliklarining taraqqiyotda orqada qolish sabablari va oqibatlari

2

2







XIX asr o‘rtalarida Markaziy Osiyo xonliklari. Xonliklarning hududi. Ma’muriy boshqaruv tizimi. O‘zbek xonliklarining ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli. Yer egaligi shakllari. Soliqlar. Hunarmandchilik. XIX asr o‘rtalarida Markaziy Osiyo xonliklarida ichki va tashqi savdo. XIX asr o‘rtalarida o‘zbek xonliklarining madaniy hayoti. Dostonchilik. Xalq og‘zaki ijodi. Ilm-fan. Tarixnavislik, adabiyot, san’at, musiqa rivoji. Namoyondalar.




IV BOB. ROSSIYA IMPERIYASINING O‘RTA OSIYONI BOSIB OLISHI VA TURKISTONDAGI MUSTAMLAKACHILIK SIYOSATI (18 SOAT).




26

O‘rta Osiyo davlatlarining hududi va aholisi

2




2




O‘rta Osiyo davlatlarining hududi. Xiva, Qo‘qon xonligi va Buxoro amirligining hududiy chegaralari. O‘rta Osiyo davlatlarining aholisi.




27

XIX asr o‘rtalarida o‘zbek xonliklarining ma’muriy boshqaruv tizimi

3

2




1

Buxoro amirligining davlat boshqaruvi. Amirlikni mang‘itlar sulolasiga mansub hukmdorlar boshqaruvi. Amirlikda ijro hokimiyati.

Xiva xonligining qo‘ng‘irotlar sulolasi tomonidan boshqarilishi. Xonlikda oliy amaldorlar – devonbegi, qo‘shbegi, mehtar, otaliq.



Qo‘qon xonligining minglar sulolasi tomonidan boshqarilishi. Amir lashkar. Mehtar, qozikalon, qozilar, muftiy, rais, mirshab.




28

XIX asr o‘rtalarida O‘rta Osiyo xalqlari madaniy hayoti

2




2




Xalq ijodiyoti. Xalq ijodiyoti: baxshilar, qiziqchilar, hofizlar, askiyachilar. Arxitektura.




29

Rossiya imperiyasining O‘rta Osiyoni bosib olish uchun istilochilik harakatlarining boshlanishi

3

2




1

Bosib olish uchun tayyorgarlik. Rossiya imperiyasining O‘rta Osiyoni bosib olish uchun istilochilik harakatlarining boshlanishi. Angliya bilan aloqalarni yo‘lga qo‘yish uchun harakatlar. O‘rta Osiyoni bosib olish uchun harbiy istilochilik yurish bosqichlari.




Download 401 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling