U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

Aholi daromadining iste’molga sarflanadigan ulushi iste’molga o‘rtacha 
moyillik (IO‘M) deyiladi va quyidagicha aniqlanadi:
Y
С
hajmi
daromad
Sof
hajmi
sarflari
mol
Iste
M
IO


'
'
. 
Aholi daromadining jamg‘armaga ketadigan ulushi esa jamg‘armaga 
o‘rtacha moyillik (JO‘M) deyiladi: 
Y
S
hajmi
daromad
Sof
hajmi
arma
Jamg
M
JO


'
'
. 
Bizning misolimizda (3-jadval) yillar davomida daromad hajmi oshib borishi 
bilan IO‘M pasayib, JO‘M esa o‘sib bormoqda. Shunisi ahamiyatliki, iste’molga 
va jamg‘armaga o‘rtacha moyillik ko‘rsatkichlari iste’mol va jamg‘armaning 
daromaddagi ulushini anglatar ekan, ulardan birining qandaydir miqdorga 
o‘zgarishi boshqa birining ham teskari yo‘nalishda xuddi shunday miqdorga 
o‘zgarishiga olib keladi. Qisqacha aytganda, 
0
,
1
'
'


M
JO
M
IO
o‘ladi.

---

158 
Shuningdek, iste’mol yoki jamg‘armaga keyingi qo‘shilgan moyillik 
ko‘rsatkichi ham ahamiyatlidir. Bu ko‘rsatkich iste’molchi daromadining 
navbatdagi o‘zgarishi uning iste’mol va jamg‘armaga nisbatan munosabati qanday 
o‘zgarishini aks ettiradi. Daromad hajmining o‘zgarishi natijasida iste’mol 
sarflari hajmining o‘zgarishi darajasi iste’molga keyingi qo‘shilgan moyillik 
(IQM) deyiladi, yoki

zgarish
o
i
daromaddag
Sof
zgarish
o
moldagi
Iste
IKМ
'
'
'

.