U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

7-chizma. Jamg‘arma va investitsiya o‘rtasidagi muvozanatning keynscha 
modeli. 
Chizmadan ko‘rinadiki, grafik ko‘rsatkichlarining joylashuvi ham klassik 
modeldan farq qiladi. Tik o‘qda jamg‘arma (S) va investitsiya (I) darajasi, yotiq 
o‘qda esa milliy daromad darajasi (NI) joylashgan. Iqtisodiyotdagi jamg‘arma 
darajasi milliy daromad hajmiga bog‘liq holda o‘zgaradi. Milliy daromad hajmi 
amalda investitsiya darajasiga ham ta’sir ko‘rsatsada, mazkur modelda uni milliy 
daromadga bog‘liq bo‘lmagan, ya’ni avtonom holda beriladi.
Grafikda investitsiya va jamg‘arma egri chiziqlari E nuqtada kesishadi. Agar 
iqtisodiyotdagi to‘la bandlik holatiga milliy daromadning F darajasida erishiladi, 
deb tasavvur qilsak, u holda bu darajada investitsiya va jamg‘arma muvozanatini 
(E
F
nuqta) ta’minlash uchun investitsiya I
F
darajada bo‘lishiga erishish lozim 
bo‘ladi. Biroq, Keyns talqiniga ko‘ra, investitsiya va jamg‘arma darajasining 
muvozanati to‘la bandlik bo‘lmagan sharoitda ham ta’minlanishi mumkin: 
grafikdagi milliy daromadning N hajmida aynan shu holatga (E nuqta) erishiladi. 
Investitsiya va jamg‘arma darajalari muvozanatining klassik va keynscha 
modellari o‘rtasidagi farq quyidagilar orqali namoyon bo‘ladi: birinchidan, 
klassik modelda bu muvozanat ro‘y berishi uchun iqtisodiyotning doimiy ravishda 
to‘la bandlik holatida bo‘lishi taqozo etiladi. Keynscha modelda esa, yuqorida 
ko‘rib chiqilganidek, bu muvozanatga to‘la bandlik bo‘lmagan holatda ham 
erishish mumkin; ikkinchidan, klassik modelda narx mexanizmi juda harakatchan 
bo‘ladi. Keynscha modelda narxning bunday moslashuvchanligi inkor etiladi; 
uchinchidan, yuqorida ta’kidlanganidek, klassik modelda jamg‘arma foiz 

---

167 
stavkasining funksiyasi sifatida, keynscha modelda esa daromad funksiyasi sifatida 
qaraladi. 
Demak, yuqoridagilardan ko‘rinadiki, jamg‘arma va investitsiya o‘rtasidagi 
muvozanatning keynscha modeli klassik modelga nisbatan asoslangan, real hayot, 
ya’ni iqtisodiyotning to‘la bandligi mavjud bo‘lmagan holatga nisbatan ham tatbiq 
etilib, takomillashtirilgan model hisoblanadi. Shunga ko‘ra, biz ham 
makrodarajadagi boshqa muammolarni ko‘rib chiqish va tahlil qilishda asosan 
ushbu modeldan foydalanamiz.