У вас какой номер?

Проверила: ______________ Джапанова Б.Д.


Dars rejasi
Dars jarayoni va uning bosqichlari

Dars bosqichlari
Tashkiliy qism	-salomlashish. -davomatni aniqlash. -ma’naviyat daqiqasi	3 min
Yangi mavzuni boshlashga hozirlik	- o'quvchilarga oxirgi dars bo'yicha bir nechta savollar berish. - oldingi darsdagi so'zlarni takrorlash
Yangi mavzuni yoritish	o'quvchilarga yangi lug'at va mavzuni tushuntirish
Yangi mavzuni mustahkamlash	Guruhlarda ishlash, individual ishlash
Baholash.	Darsga faol qatnashgan o’quvchilarni rag’batlantirish
Darsni yakunlash
Uyga beriladigan topshiriqlar	Nazariy ma’lumotlarni yodlab, amaliy topshiriqlarni mustaqil bajarish

Mavzu: Asos va qo’shimchalar

Darsning maqsadi:
1.Ta’limiy maqsad:
1)o’quvchilarning morfemika haqidagi bilimlarini chuqurlashtirish;
2) morfemalarning vazifalari to’g’risida tushunchalar berish;
2. Tarbiyaviy maqsad: o’sib kelayotgan yosh avlod ongiga yaratuvchanlik g’oyalarini singdirish
Darsning turi: aralash
Darsning usuli: noan’anaviy va guruhlarda ishlash
Darsning jihozi: tarqatmalar, jadvallar, fotosuratlar(shaxslar, obektlar, narsa-buyumlar va hokazo), kompyuter, printer…
Darsning borishi

1. 
   Tashkiliy qism:
   

1)o’quvchilarning davomatini tekshirish
2)o’quvchilarning o’quv qurollari va darsliklarining bor yoki yo’qligini, navbatchilar ishini va dars xonasining tartibini ko’zdan kechirish
2. Uyga vazifalarni tekshirish:
1)og’zaki so’rov
2)daftarni tekshirish
3)tarqatma materiallar orqali
4)misollar yechish
5)amaliy mashqlar orqali
Yangi mavzu bayoni:
Asos va qo’shimchalar tilshunoslikning morfemika bo’limida o’rganiladi.
Morfema deb so’zning eng kichik, bo’linmaydigan ma’noli qismi.
Morfema 2 turga bo’linadi:

1. 
   O’zak morfema-so’zda albatta qatnashadigan va leksik ma’no anglatadigan morfema.
   
2. 
   Affiksial morfema-mustaqil holda leksik ma’no anglatmay, so’zning leksik va Grammatik ma’nolari shakllanishi uchun xizmat qiladigan morfema. Masalan, gullarni, gulla, so’zlaridagi gul – o’zak morfema, -lar, -ni, -la afffiksial morfemadir.
   

52-mashq. Gaplarni o‘qing. Nuqtalar o‘rniga berilgan so‘zga qanday ma’no qo‘shayotganini ayting. Ulardagi g‘oya haqida bahslashing.
1.To‘g‘ri... bilan xiyonat, yolg‘on... bilan diyonat chiqisha olmay... 2.Baxt...lik... belgisi nodonlik... . 3.Qo‘rq... do‘st yovuz dushman... yomon. 4. Yalqovlik muhtojlik eshig...dir.

(-lik, -di, chilik, -oq, -dan, -siz, -ning, -i, -dir)

BILIB OLING. Mustaqil qo‘llana olmaydigan, asosga qo‘shilib, unga yangi yoki qo‘shimcha ma’no yuklaydigan, shuningdek, so‘zlarni bog‘lashga xizmat qiladigan qismga qo‘shimcha(affiks) deyiladi.
Qo’shimchalar(affikslar) 2 turga bo’linadi:
1)so’z yasovchi qo’shimchalar
2)shakl yasovchi qo’shimchalar

1-topshiriq. Quyidagi matnda qatnashgan so’zlarni keltirilgan jadval asosida asos va qo’shimchalarga ajrating.
Bir bog‘bonning uch o‘g‘li bor edi. Uchalasi ham yalqov va dangasa edilar. Bog‘bon bir kuni kasal bo‘lib yotib qoldi. O‘g‘illarini chaqirib: «Tokzorning ichiga bir ko‘za oltin ko‘mib qo‘yganman. Mendan keyin o‘zingiz kovlab topib, bo‘lishib olarsizlar», — dedi va bir necha kundan so‘ng vafot etdi. O‘g‘illari oltin izlab, bog‘ni ag‘dar-to‘ntar qilib chiqdilar, lekin hech narsa topa olmadilar. Biroq shu yili mevalari shu darajada serhosil bo‘ldiki, cho‘ntaklari pulga to‘ldi. So‘ngra o‘g‘lonlar angladilarki, oltin yerda emas, mehnatda ekan. (Rivoyat)