Учебное пособие для практических занятий предназначено для магистров, обучающихся по специальности магистратуры 5А450206 «Водосберегающие технологии»
Yer ustidan egat uzunligi boʻyicha sugʻorishda tuproqlarning namlanishi
Download 1,96 Mb. Pdf ko'rish
|
Ландшафтли ирригация узбек oquv qollanma
|
4.4. Yer ustidan egat uzunligi boʻyicha sugʻorishda tuproqlarning namlanishi.
Yengil tuproqli boʻlgan dalalarda sugʻorish texnika elementlaridan, egatlar orasidagi masofa a = 60 sm, nishablik 0,0002 ga teng boʻlgan xolda, oʻzgaruvchan suv sarfi boʻyicha sugʻorish ishlari amalga oshirilganda, ikkinchi sugʻorishda suv egat boʻyicha bir xilda taqsimlanadi. Yengil tuproqli dalada suv egatning oxiriga 2 soatda yetib boradi, ammo egat oxirida tuproq namlanishi koeffitsienti kichik boʻlganligi uchun sugʻorish davom qildirish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Suvni egat orqali oqizib qoʻyish ya’ni oʻzgaruvchan suv sarfi bilan sugʻorilganda suv egat oxiriga yetib borgan vaqtda suv sarfi 2 barobar qisqartiriladi. Egat toʻliq namlanishi aniqlash maqsadida 2 nchi sugʻorish ma’lumotlari olish maqsadga muvofiq. Xar gektar maydonga 600 m 3 suv berishning ta’minlanishi (sugʻorish oldi tuproq namligi CHDNSga nisbatan 70-80- 60 foizda ushlab turilishi) natijasida yengil mexanik tarkibli tuproqda suvning shimilishi maromida boʻladi (4.1 a - rasm). 86 4.1- rasm. Suvning egat uzunligi boʻyicha shimilishi (a- egatni oʻzgaruvchan suv sarfi bilan sugʻorish; b- egatni qarama-qarshi tomondan sugʻorish; s- egat oralab sugʻorish. Yengil mexanik tarkibli tuproqlarga qabul qilingan sugʻorish texnikasi elementlari, jumladan suv sarfi 0,6 l/s boʻlgan xolda 1 kun davomida 51,84 m 3 dalaga kirishi ta’minlanadi. U xolda sugʻorish vaqtini hisoblashda 0,6 · 8 · 80 = 384 m 2 maydonga suvni 5 soat davomida kiritilganligi aniqlandi. Shu xolatda tuproqning toʻliq namlanishi ta’minlandi. 4.1. b - rasmda egatni qarama - qarshi tomondan sugʻorishda egatning uzunligi boʻyicha namlanish epyurasi quyida keltirib oʻtilgan. Egat oralab sugʻorishda tuproq namlanishi va egat oxiriga suvning yetib borishi uchun 2,5 soatdan ortiq vaqt talab qilindi (4.1. c- rasm). Suv sarfi egat oxirga yetib borgan, xamda tuproq toʻliq suvga toʻyingan. Sugʻorish texnologiyalarida sugʻorish texnikasi elementlari egat uzunligi boʻyicha namlanishini aniqlashda ishlab chiqarishda qabul qilingan tuproqning mexanik tarkibi va sugʻoriladigan maydon nishabligi boʻyicha egat uzunligi 80 - 120 metr qilib olinishi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Ushbu egat uzunligi qabul qilinishi orqali, egatga berilgan suv sarfi egat oxiriga yetib borishi toʻliq ta’minlanadi. |
