Учебное пособие для студентов первого курса 5120100 «Филология и преподавание языка»


Download 1.23 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/66
Sana25.10.2023
Hajmi1.23 Mb.
#1720949
TuriУчебное пособие
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   66
Bog'liq
Tilshunoslik nazariyasi

№ 
Tasnifiy birliklar 
1.
Tillar makrooilasi 
2.
Til oilasi 
3.
Til tarmoqlari (shaxobchalari) 
4.
Til guruhi 
5.
Til guruhchasi 
6.
Til
7.
Lahja
8.
Sheva
32-§. Tillarning geneologik va tipologik tasnifi.
Hozirgi paytda 
geneologik tarixi qiyosiy jihatdan o‘rganilib, bir-biri bilan qardoshligi 
aniqlangan tillar oilasi 20 dan ortiq bo‘lib, ularning asosiylari 
quyidagicha tasnif qilinadi:
1. 
Hind- evropa tillari oilasi. 
2. 
Xom-som tillari oilasi.
3. 
Turk tillari oilasi. 
4. 
Ugor-fin tillari oilasi.
5. 
Kavkaz tillari oilasi. 
6. 
Xitoy-tibet tillari oilasi. 
7. 
Dravid tillari oilasi. 
8. 
Indonez tillari oilasi kabilar. 
33-§. Til oilalari. Til guruhlari. I. Hind-Evropa tillar oilasi. Dunyo 
tillar oilalari ichida eng keng tarqalgani va ko‘p o‘rganilgani Hind-
Evropa tillar oilasidir. Bu oilaga slavyan, boltiq, german, roman, hind, 
eron, kel’t, grek (yunon), alban, arman tillari kabi til guruhlari kiritilgan. 
Qayd etilgan har bir til oilalari yana o‘z navbatida quyidagicha tasnif 
etilgan: 
Hindiston tillari guruhi avval ikkiga ajratilgan:
a) hind tili. b) urdu tili.
Bundan tashqari Hind tillari guruhiga yana quyidagi tillar kiritilgan:
1.Bengal tili. 2.Maratxi tili. 3.Panjob tili. 4.Rajaston tili. 5.Gujarati 
tili. Bu tillarda so‘zlovchilarning aksariyati Hindistonda yashaydi. 


114 
Qadimgi hind tillari guruhiga lo‘li, sindxi tillari, shuningdek
iste’moldan chiqib qolgan (o‘lik) tillardan sanskrit, pali, prokrit tillari 
kiritilgan. Sanskrit tili qadimgi hind mumtoz adabiy tili bo‘lib, bu tilda 
“Mahabxarata” (”Bxaratlarning buyuk jangi haqida doston”) hamda 
“Xito padesha” (”Yaxshi nasihat”) kabi bir qancha ajoyib epik asarlar 
yaratilgan. Miloddan avvalgi IV asrda hind olimi Paninining mashhur 
“Sanskrit grammatikasi” asari materiali ana shu yodgorliklar tiliga mos 
keladi. 
Eron tillari guruhiga quyidagi tillar kiritilgan:
a) hozirgi fors tili.
b) pushtu-dari tillari.
v) kurd tili.
g) tojik tili.
d) osetin tili.
e) baluchi tili.
Slavyan tillari guruhiga quyidagi tillar kiritilgan:
a) rus tili.
b) ukrain tili.
v) belorus tili.
g) bulg‘or tili.
d) serb-xorvat tillari.
e) chex tili.
j) slovak tili.
z) polyak tili.
Bundan tishqari, kashub, serboluj tillari, iste’moldan chiqqan (o‘lik) 
tillardan qadimgi slavyan, polab, pomor tillari ham slavyan tillari 
guruhiga kiradi.
Boltiq tillari guruhiga quyidagi tillar kiritilgan: 
a) litva tili.
b) latish tili.
Iste’moldan chiqqan (o‘lik) tillardan prus tili ham boltiq tillari 
guruhiga kiradi.
German tillari guruhiga quyidagi tillar kiritilgan: 
a) ingliz tili.
b) nemis tili.


115 
v) daniya tili.
g) shved tili.
d) norveg tili.
e) golland tili.
j) island tili.
Iste’moldan chiqqan (o‘lik) qadimgi tillardan vesgod va ostgot 
tillari ham german tillari guruhiga kiradi.
Roman tillari guruhiga quyidagi tillar kiritilgan: 
a) fransuz tili.
b) italyan tili.
v) ispan tili.
g) portugal tili.
d) rumin tili. 
e) moldava tili.
j) provansal tili.
z) sardin tili.
i) katalan tili.
k) reto-roman tili.
Iste’moldan chiqqan (o‘lik) tillardan latin, osk, umbr tillari ham 
roman tillari guruhiga kiradi.
Kelt tillari guruhiga quyidagilar kiritilgan:
a) irland tili.
b) shotland tili.
v) breton tili. 
d) uel’s (valli) tili.
Iste’moldan chiqqan (o‘lik) tillardan gal va kornoul tillari ham kel’t 
tillari guruhiga kiradi.
Grek (yunon) tili guruhiga yangi grek (yangi yunon) tili kiritilgan. 
Iste’moldan chiqqan (o‘lik) tillardan qadimgi yunon, o‘rta yunon yoki 
Vizantiya tillari ham grek tili guruhiga kiradi.
Alban tili guruhiga alban tili kiradi.
Arman tili guruhi.
Hind-Evropa tillari oilasiga yuqorida qayd etilganlar qatorida yana 
xett, toxar tillari singari iste’moldan chiqqan (o‘lik) qadimgi tillar ham 
kiradi.


116 

Download 1.23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling