Учебное пособие подготовлено в соответствии с учебной программы

matematik – berilgan shaklda keltirilgan matematik usullar, modellar va 
algoritmlar to’plami;
texnik – bir-biriga bog’langan va birgalikda xarakatlanuvchi texnik 
vositalar majmui (tayyorgarlik, ma’lumotlarni kiritish va ularni manipulyatsiya 
qilish, katta hajmdagi ma’lumotlar fayllarini uzatish uchun masofali aloqa 
vositalari); 
ma’lumotlarga kompleks ishlov berish – ularni hujjatlashtirish va 
ko’rsatish, loyihaviy yechimlar arxivini yuritish (saqlash, nazorat qilish, tiklash, 
boshlang’ich va natijaviy ma’lumotlarni ko’paytirish); 
axborot 
– ma’lumotlarni ham ananaviy, ham ma’lumotlarning 
avtomatlashtirilgan banki shaklida taqdim etish tashkil etilgan yer tuzish 
hisoblashlarini avtomatlashtirilgan tarzda bajarish uchun zarur ma’lumotlar 
tizimi; 
dasturiy – mos shaklda birlashtirilgan va berilgan shaklda ko’rsatilgan 
umumtizim va amaliy dasturlar to’plami; 
lingvistik - ma’lumotlarni siqish yoki yoyish usullari va tabiiy tilni 
formallashtirish qoidalarini, atamalar va ta’riflarni qo’shgan holda, dasturlash 
tillari to’plami; 
uslubiy – loyihalashni avtomatlashtirishni ta’minlovchi vositalar tarkibini, 
tanlash tartibi va ekspluatatsiya qilishni hamda ma’lumotlarga ishlov berishda, 
hisoblashlarda va amal qilinadigan qoidalarni belgilovchi hujjatlar to’plami; 
tashkiliy - loyiha tashkiloti va uning bo’linmalari tarkibini, ular orasidagi 
aloqalarni, ularning vazifalarini hamda avtomatlashtirilgan loyihalash jarayonini 
tartibga solishni belgilovchi uslubiy va boshqaruvchi materiallar, qoidalar, 
qo’llanmalar, buyruqlar va boshqa hujjatlar to’plami. 
29-rasmdagi umulashtirilgan yer tuzish hisoblashlarining blok - chizmasi 
masalaning avtomatlashtirilgan tizimdan o‟tish jarayonini ko‟rsatadi. 

---

112 
Avtomatlashgan ishlov berish uchun ma‟lumotlarni yig‟ish, taxlil qilish va 
tayyorlash bloki yer tuzuvchi – loyihachi tamonidan mustaqil, EHMdan 
foydalanmasdan, bajariladigan yagona blok bo‟lib, unda olingan natijalarga barcha 
keyingi yechimlar asoslanadi. 
29-rasm. Avtomatlashtirilgan yer tuzish hisoblashlarining umumlashtirilgan blok- 
chizmasi 
Yo‟q 
ha 
ha 
Boshlanish 
Avtomatlashtirilgan ishlov berish uchun boshlang‟ich ma‟lumotlarni 
yig‟ish, taxlili qilish va tayyorlash 
Хo‟jalik bo‟yicha me‟yoriy va tezkor ma‟lumotlarni kiritish 
Ishlov berish grafasini tanlash 
Тanlangan ishlov berish grafasiga mos 
xo‟jalikning eng yaxshi variantini tanlash 
bo‟yicha masalani yechish 
Boshlang‟ich 
ma‟lumotlarni tuzatish 
Hisoblash natijalarini 
tahlil hilish 
Olingan natijalar 
qo‟yilgan talablarga 
javob beradimi? 
Ishlov berish 
grafasini 
o‟zgartirish 
kerakmi? 
Ma‟lumotlarni 
tuzatish kerakmi? 
Chiquvchi materiallarni shakllantirish va 
ularni tashqi qurilmaga chiqarish