Uchun ona tili, chet tili, tarix, jismoniy tarbiya fanlaridan yakuniy nazorat imtihon materiallari va metodik


Download 376.91 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/4
Sana09.02.2017
Hajmi376.91 Kb.
#157
  1   2   3   4

CPZBEKISTON  RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI  VAZIRLIGI 

RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI

2014-2015 ()‘QUV YILIDA UMUMIY 0 ‘RTA TA’LIM MAK- 

TABLARINING BITIRUVCHI 9-SINF 0 ‘QUVCHILARI 

UCHUN ONA TILI, CHET TILI, TARIX, JISMONIY 

TARBIYA FANLARIDAN YAKUNIY NAZORAT IMTIHON 

MATERIALLARI VA METODIK 

TAVSIYALAR

G'afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi 

Toshkent-2015



ONATILI

9-SINF BITIRUVCHILARINING  YAKUNIY  ATTESTATSIYASI 

BO‘YICHA TAVSIYA

0 ‘quvchining  ona tili  ta’limi jarayonida  egallagan  ko‘nikma  va 

malakalari u yaratgan matnda  aks etadi.  9-sinfda asosiy ko‘rsatkich 

fikmi  mantiqiy  izchillikda  ona  tilining  keng  imkoniyatlaridan 

foydalangan  holda  ravon  va  to'g‘ri  bavon  eta  olish  malakasi,  fikr 

bavon etilayotgan soha bo‘vicha o‘quvchining  bilimlari  kengligi  va 

chuqurligi,  tuzgan matnining imloviy (talaft'uziy), uslubiy savodlilik 

darajasi  bilan belgilanadi.  Shu sababli  IX sinf bitiruvchilari  ona tili 

fanidan  yakuniy  attestatsiyada  ijodiy bayon yozadilar.

Ijodiy bayon ta’limiy bayonning murakkab turlaridan biri.  Ijodiy 

bayon  tanlangan  matn  mazmuniga  o‘quvchining  ijodiy  yondashi- 

shi jihatidan  bayonning  boshqa  turlaridan  farq  qiladi.  Ijodiy  bayon 

o‘quvchilami tanlangan matnning badiiy jihatdan aniq va puxta, man­

tiqiy izchil,  ijtimoiy hayot va voqelik bilan bogMiq holda yoritishga, 

inustaqil ijodiy fikrlashga, ona tilining boy ifoda vositalaridan unumli 

foydalanishga  o‘rgatish,  yozma  nutq  malakalarini  tarkib  toptirish 

va savodxonlik darajasini  oshirish,  bu  boradagi  bilim, ko‘nikma va 

malakalarini aniqlash maqsadida yoziladi.

Ijodiy bavonda  ko‘proq badiiy, ma’naviy-ma’rifiy masalalar, ijti­

moiy va siyosiy hayot, fan va texnika yangiliklari, fanlararo bog‘liqlik 

to‘g‘risidagi mavzular yoritiladi.

0 ‘quvchilar bayonning quyidagi  turlaridan foydalanib  ijodiy  ba­

yon yozadilar:

• matnga badiiy tasvir vositalarini kiritish orqali ijodiy bayon yozish;

•  boshlab  berilgan matnni  o‘z fikr-mushohadalari asosida davom 

ettirish;

• matn shaxsini o‘zgartirib ijodiy bayon yozish;

• grammatik topshiriqli ijodiy bayon.

Ijodiy bayon yozish jarayonida o‘quvchilar quyidagilarga e’tibor 

berishlari lozim:

• matnning mazmun-mohiyatini chuqur anglab olishi, nima haqda 

yozish kerakligini bilishi;

• matn mavzusiga oid ma’lumotlami eslab qolishi;

• matn rejasini (sodda) tuzishi;



4

•  reja  asosida asosiy  fikrlami  aniq  ,  ketma-ket  bayon etilishiga 

erishishi;

•  matndagi  voqea-hodisalarni  atroflicha  mushohada  etgan  holda 

yoritishi;

• mavzuga doir o'z mustaqil fikr-mulohazalarini yozishga erishishi;

• jumlalarni  tuzishda  uslubiy  ravonlikka,  imlo  savodxonligiga 

e’tibor berishi;

•  ijodiy  bayonning  qoralama nusxasi  tayyor bodgach,  uni  qayta 

o'qib chiqishi;

• tayyor bo‘lgan yozma ishni oqqa ko‘chirishi.

Bayon  matnlari  6  variantda tayyorlanadi.  Har  bir variantda  bit- 

tadan matn bodib, har bir matn  bilan birga ijodiy bayon yozishning 

bir turi asosidagi topshiriq beriladi. Bir o‘quvchi 6 ta variantdan (kon- 

vertdan) bittasini tanlab oladi. Tanlab olingan konvertdagi matn mav- 

zusi doskaga yozib qo'yiladi.  Ijodiy bayon uchun  berilgan topshiriq 

ham  doskaga  yozib  qo‘yiladi.  0 ‘qituvchi  tomonidan  ijodiy  bayon 

matni  bir  (lozim  bo‘lsa  ikki)  marta  o‘qib  eshittiriladi.  O'quvehilar 

eshitgan matn yuzasidan  berilgan topshiriq asosida ijodiy  bayon yo­

zadilar. Ijodiy bayon  hajmi kamida 3,5 bet bodishi lozim.

Ijodiy bayon yozish uchun  2 astronomik soat beriladi.

Ijodiy bayon matnlari o'qituvchi tomonidan tanlanadi  va  maktab 

metod birlashmasida  muhokama qilinib  ma’qullanadi. Ma’qullangan 

materiallar maktab rahbariyati tomonidan  tasdiqlanadi.

Umumiy o'rta ta’lim maktablarining IX sinflarida o'quvchilarning 

ta'lim  tayyorgarligi  darajasini  baholashning  reyting  tizimiga  ko‘ra 

ijodiy  bayon  quyidagi  umumlashtirilgan  BKM  elementlari  asosida 

tekshiriladi va baholanadi.

Bunda  ijodiy bayon uchun ikkita baho,  jumladan, mazmuniga va 

savodxonligiga (5/5 tarzida)  qo'yiladi.

Bayonni baholash mezoni:



T /r

B ilim ,  k o ‘n ik m a,  m a lak a la r

M azm u n i S a v o d x o n lig i

1

.

R eja  m a v zu g a   m u vo fiq   tu zilg an ,  m atn  m az- 

nutni to ‘g ‘ri  b ayon  q ilin gan  b o ‘lsa; s o ‘z b o y li- 

g i,  ifod a  qurilishi  v a   u slu b i  adab iy  til  talab- 

lariga m o s b o ‘lib; m azm u n  va ifod ada bir-ikki 

x a to g a   y o ‘l  q o ‘y ilg a n   b o ‘lsa;  sa v o d x o n lik d a  

q o ‘pol b o ‘lm agan  bitta im lo y o k i ikkita ishorat 

x a to si  b o ‘lsa;  u slu b iy  xato b o 'lm a sa .

5  ball

5  ball

2.

M atn  reja  a so sid a   y o ritilib ,  s o ‘z   tanlash d a  va 

ifod a  qurilishida  har  x illik   b o d sa ;  m azm u n  

va  ifod ad a  k am ch ilik   b o ‘lib,  sa v o d x o n lik d a  

2  im lo,  2  ishorat  va  ik k itagach a  u slu b iy   x ato  

m avjud b o ‘lsa.

4  ball

4  ball

J.

M a v zu  to d iq  y oritilm a ga n ,  m avzu d a n   q ism an  

ch etg a   ch iq ilg an   b o ‘lsa;  aniq  v oq ea la r  izo - 

hida  nuqson larga  y o ‘l  q o ‘y ilg a n   b o is a ;  s o ‘z 

b o y lig i  va  ifod a  tu zilish id a   n och orlik   sezilib  

tursa;  sa v o d x o n lik d a   3  ta g ach a   im lo,  4   taga- 

cha  ishorat,  3  tagacha  u slu b iy   x atog a   y o ‘i 

q o ‘y ilg a n   b o d sa .

3  ball

3  ball

4 .

M atn  m azm u n i  k o ‘p  b u zilga n   b od sa; 

ish  rejaga  m o s  b o d m a sa ,  fikr  b ay o n i  va 

q u rilishida  k am ch ilik   b o d sa ,  fikrlar  bir- 

biriga  b o g d a n m a sa ;  s o ‘z   b o y lig i  sa y o z  b o d ib  

m azm u n  va ifod ada 5 -6  tagach a n u q son ga y o ‘l 

q o ‘y ilg a n   b o d sa ;  sa v o d x o n lik d a   7  tagacha 

im lo,  7  tagach a  ishorat  va  7  tagach a  u slu b iy  

x a to g a  y o d   q o ‘y ilg a n   b o d sa .

2  ball

2  ball

5

M e ’y orla sh   « 2 »   ball  u ch u n   b elgilan g an   m e- 

zon d an   osh sa.

1  ball

1  ball

Ijodiy bayon uchun matnlardan namuna 

MUQADDASBURCH

B u   d u n y o d a  a z iz - u  m u k a r r a m   e tib  y a r a t i lg a n   in s o n   b o s h q a  m a v ju -  

d o tla r g a  n is b a ta n   k o ‘p ro q   t u h f a g a   e g a .  U l a r d a n   b iri  h a r  b ir im iz   u c h u n  

o n a   s u tid e k   m u q a d d a s   b o ‘lg a n   o n a   tilim iz d ir .  H a li  m u r g ‘a k lik   p a y -  

tim iz d a n   b o s h la b   b u   tild a   m u n i s   o n a la r im iz   a lla s in i  tin g la b ,  tilim iz  

ta r o v a tin i h is  e t g a n  b o ‘ls a k  n e  a ja b ?  U l g ‘a y g a n  s a y in  o la m n i  k o ‘z im iz , 

o n g im iz   v a   ti li m i z   o r q a li  a n g la y   b o s h la y m iz .  T u y g ‘u la r im iz n i  s h u   til 

y o r d a m i d a   i f o d a   e ta m iz .  B u y u k   m u t a f a k k ir   b o b o m iz   A lis h e r   N a v o iy  

t a ’b iri  b ila n   a y ta d ig a n   b o ‘ls a k ,  til -  in s o n iy lik n in g  b o s h   fa z ila ti.  U n d a  

m illa tn in g   r u h i,  b u tu n lig i  n a m o y o n ,  o r z u - u m id la r i  m u ja s s a m .

H a z r a t N a v o iy   b o b o m i z   t i lim iz n in g  j o n k u y a r   t a r g ‘ib o tc h is i  s if a ti-  

d a   u n in g   d o n g ‘in i  d u n y o g a   ta r a td i.  O n a   t i li m i z   d o v r a g ‘in i  a s a r la r i 

o rq a li  y e tti  i q l im g a   y o y d i.

A lis h e r  N a v o iy   o n a   tili  b o y lig in i  s h u n d a y   t a ’rifla y d i:  ‘‘T ilim iz   o ‘n 

s a k k iz   m in g   o l a m d a n   b o y r o q   b o T g a n   s h u n d a y   b ir  x a z in a k i,  h a r   b ir

6


d u r - u   g a v h a r i  o s m o n   y o r i t k i c h l a r i d a n   h a m   p o r lo q r o q ,  s h u n d a y   b ir 

g u lz o r k i,  h a r   b ir   g u li  c h a m a n   l o la la r id a n   g o 'z a l r o q ” .

T ild a g i  r a v o n   fik r — m illa tn in g   s c f z   b o y lig id a n   d a lo la t.  O 'z b e k  tili 

p u r h ik m a t, d o n o   fik r v a  if o d a la r g a  b o y . T o p ib  a y tilg a n  o 'z b e k o n a  lu tf- 

d a n   k o 'r a   o 'k t a m   v a   q a y n o q   s o 'z   b o d m a s a   k e r a k .  T ilim iz d a g i  l o 'n d a  

v a   p is h iq   ib o r a la r   e s a   h a r  b ir   k is h in i  h a y r a t g a   s o lis h i  s h u b h a s iz ,  to b o - 

r a   r a v n a q   t o p a v e r a d i.  M u h im i  o n a   t i li m i z g a   b o i g a n   m u n o s a b a t  fa q a t 

q o n u n   v a   q a r o r la r d a   q o lib   k e tm a s lig i,  a k s in c h a ,  m e h r   b o 'l i b   j i s m - u  

j o n i m i z n i   e g a lla s h i,  r u h iy a tim iz g a   k o 'c h i s h i   lo z im .  O n a   tili  h a y o t 

q a d a r   m u h im ,  j o n   q a d a r   a z iz .  U n i  d o im o   a s r a b - a v a y la s h ,  q a d r la s h , 

a v l o d d a n - a v l o d g a   t o ’k in   y e tk a z is h   m u q a d d a s   b u r c h im iz .

(2 1 0 s o ‘z.  Gazetadan)

Topshiriqlar:

1.  M a tn   m a z m u n in i  s o 'z l a b   b e r in g .

2.  M a tn   re ja s in i  tu z in g .

3 .  K u z a tis h la r in g iz   a s o s id a   til  h a q i d a g i   o ‘z   f ik r la r in g iz n i  q o 's h i b ,  

t o 'l i q   b a y o n   y o z in g .

VAQTING KETDI -  BAXTING KETDI

D a r h a q iq a t, v a q tn in g  q a d r ig a  y e t i s h l ik d a  u n in g  h a r  b ir  d a q iq a s id a n  

u n u m li  v a   o q ilo n a   f o y d a la n is h d a   g a p   k o 'p .   B u   h a q d a   x a lq   o g ‘z a k i 

ijo d i  o d o b n o m a s i d a  ta la y   ib r a to m u z   r iv o y a tla r - u ,  h ik o y a la r   bor.

K u n la r d a n   b ir   k u n   d o n is h m a n d d a n :  « S iz   u m r in g iz d a   h e c h   x a to  

q i l g a n m is i z ?   d e b   s o ‘ra d ila r.  Q ilg a n m a n ,  -   d e b d i  d o n is h m a n d » .  U c h  

m a r t a   x a z in a m n i  y o 'q o t d i m .  A v v a l  n e   m a s h a q q a t   b ila n   t o 'p l a g a n  

b o y lig im n i  y o ^ q o td im .  L e k in   b u n d a   m e n   a y b d o r   e m a s d im ,  h a lo l 

m e h n a t   q ilib ,  y a n a   b o y lik   to p d im .  K e y in   y a n a   b ir   d o 's t i m n i  

y o 'q o t d i m .  Y o ‘q  u n i  v a f o t  e tg a n   d e b   o 'y l a y m a n ,   u   h a q iq iy   d o ‘s t  e m a s  

e k a n ,  b o s h im g a   ta s h v is h   t u s h g a n id a   t a s h l a b   k e td i,  d o 's t l i g i m i z g a   x i- 

y o n a t   q ild i.  B u n in g   u c h u n   h a m   m e n   a y b d o r   e m a s d im .  M o d o m ik i, 

s e n g a  x i y o n a t q ilg a n  e k a n , u   h a q iq iy   d o ‘s t  b o 'l a  o lm a y d i,  d e b   o 'z im n i  

y u p a td im .  K e y in   b o s h q a   c h in a k a m   d o 's t   to p d im .  A m m o   b u   o r a d a  

s h u n d a y   b ir  x a z in a m n i  y o 'q o t d i m k i,  b u n in g   u c h u n   о  ‘z im n i  h e c h   k e - 

c h i r a   o lm a y m a n .  M e n   u n i  o 'z   q o 'l i m   b ila n   y o 'q o t i b   q o 'y d i m .   B u   b e - 

k o r   o ‘tg a n   k u n la r im ,  b e k o r   k e c h g a n   o y l a r i m ,  b e k o r   o 't g a n   y illa r im . 

M a n a   s h u   x a z in a m n i  e n d i  h e c h   q a c h o n   t o p o lm a y m a n .  A g a r  y a n g id a n

7


t u g ‘u l g a n i m d a   e d i,  o ‘s h a   o ‘tg a n   d a m la r im n i  h a m   f o y d a li  is h la r g a  -  

o ‘q is h g a ,  m e h n a tg a   s a r f la g a n   b o d a r d im .»

V a q tn in g   f a z ila ti,  k u c h - q u d r a ti,  u n d a n   u n u m l i   f o y d a la n is h n in g  

x o s iy a tla r i  t o ‘g ‘r is id a   h a m   h i s o b s iz   h ik m a tla r ,  e r ta k - a f s o n a l a r   y a r a -  

tilg a n .  U l a r d a   h a r   q a n d a y   is h n i  -   d a l a   is h la r im i,  e k in - tik in m i,  o d d iy  

k u n d a l i k   y u m u s h m i  y o k i  i k ir - c h ik ir m i,  b a r ib ir ,  o ‘z   v a q t i d a   b a ja r ili-  

sh i  z a r u r lig i  u q tir ilib ,  f u r s a tn i  q o d d a n   b o y   b e r u v c h i,  u n i  q a d r la y   o l- 

m o v c h i  k i s h i la r   o x ir - o q ib a td a   a f s u s - n a d o m a t d a   q o lis h i  t a 'k i d l a n a d i.

V a q t -   o ltin d a n   h a m   q im m a t,  d u r - u  g a v h a r d a n   h a m   a ’lo!  V a q t  h a r  

q a n d a y   r o h a t- f a r o g ‘at,  b o y lik   v a   b a x t - s a o d a t n i n g   k a liti,  s h o n - s h a r a f , 

o b r o ‘- i z z a t n i n g   m a n b a y i.

(165 so ‘z.  “О I tin sandiq ocliildi” kitobidan)

Topshiriqlar:

1.  M a t n   m a z m u n in i  s o ‘z la b   b e r in g .

2.  M a t n   r e ja s in i  tu z in g .

3.  V a q tn in g  q a d r i  h a q id a  o ‘z  f ik r la r in g iz  v a  m a tn  m a z m u n i  a s o s id a  

b a y o n   y o z in g .

ADOLAT VA INSONIYLIK MEZONLARI

H a r   b ir   k i s h in in g   s h a r a fi,  o r iy a ti,  n o m u s i,  j a m i y a t d a g i   o b r o ‘- 

e ’tib o r i  u n in g   s h a x s i,  to le y in in g   d a f ta t i,  f a o li y a ti d a   a d o la t  d e g a n  

h o d i s a n i n g   q a n c h a la r   m u j a s s a m   b o ‘lg a n i  b ila n   o d c h a n a d i .  C h u n k i 

s h a r a f  v a   n o m u s   h e c h   q a c h o n   a d o la td a n   u z o q   y e r d a   y u r m a y d i.  A d o ­

la t  o q i l li k d a n   h o s il  b o ‘la d i.  S a m im iy lik ,  s o d d a lik ,  o c h iq   y u z lilik , 

o q illik ,  o lija n o b lik ,  m e h r - o q ib a t,  m u r u v v a t  k a b i  m a ’n a v iy a t  h o d is a -  

la ri  h a m m a s i  a d o la tg a   q a n d a y   m u n o s a b a t d a   e k a n lig i  b ila n   s in a la d i, 

q im m a ti  a n g la n a d i.  B u la r   a d o la tn in g   q o ‘s h in la r i.  U l a r   a d o la tg a   x iz -  

m a t  q i l m a s a ,  u n i  o ‘r n a tm a s a ,  m u s ta h k a m la m a s a ,  h a r a k a tc b a n   k u c b g a  

a y l a n t i r m a s a   o ‘z   m o h iy a tin i  t o d a   y u z a g a   c b iq a r a   o lm a y d i.  U la r d a n  

a d o la t  t u g d l m a s a ,   o ‘r n in i  m u n o f iq lik ,  i k k iy u z la m a c h ilik ,  g d r r o m l i k , 

m u g ‘o m b i r l ik   e g a lla b   o la d i.

A d o l a t  s h u n d a y   b ir n a r s a k i, u  h e c h   q a c h o n  z u lm ,  z o ‘r a v o n lik ,  m il- 

liy   e z is h ,  t a lo n c h ilik   b ila n   c h i q i s h a   o lm a y d i.

X X   a s r   te k is ,  k e n g ,  t o ‘g ‘ri,  m u s ta h k a m   y o d l a r n i   q u r is h   v a   s lu m - 

d a y   y o d l a r d a n   y u r is h n i  i n s o n iy a tg a   o ‘rg a td i.  U z o q   m a n z illa r   y a -  

q in   b o d d i .  O g d r c h i l i k l a r   y e n g i l l ik l a r   b ila n   a lm a s h d i.  I n s o n iy a tg a

8


n o m a ’lu m   b o 'l g a n   q i t ’a la r   q o lm a d i.  I n s o n iy a t  o n g li  ta r ix i  d a v o m i d a  

q ilg a n   e n g   u l u g '  o r z u la r i d a n   b ir i  t o 'g 'r i   y o 'l g a   e g a   b o 'l i s h   e d i.



(152 so‘z.  “Mangu latofat” kitobidan)

Topshiriqlar:

1.  M a tn   m a z m u n in i  s o 'z l a b   b e r in g .

2.  M a tn   r e ja s in i  tu z in g .

3.  A d o la t  v a   i n s o n iy lik   m e z o n la r i  h a q i d a   o 'z   f ik r la r in g iz   v a   m a tn  

m a z m u n i  a s o s id a   b a y o n   y o z in g .

YAXSHIDAN BOG‘ QOLADI

K o 'k l a m   k u n la r in in g   b i r i d a   S u lto n   H u s a y n   s a r o y d a   y o l g 'i z  

o 't i r a v e r i b ,  z e r ik ib   k e t i b d i - d a ,  a n c h a   v a q td a n   b e r i  M ir   A lis h e r d a n  

d a r a k   b o 'l m a d i ,  b o r ib   h o l i d a n   b ir   x a b a r   o lib   k e la y   d e b ,  d o ‘sti 

y a s h a y d ig a n   m a h a l l a g a   y o 'l   o lib d i.  B o r ib   q a r a s a ,  M ir  A l i s h e r   y e n g  

s h im a r ib   b o g ‘id a   is h la y o tg a n   e k a n .  B u n i  k o 'r g a n   s u lto n   H u s a y n  

o tid a n   tu s h ib ,  d o 's t i   b ila n   s o 'r a s h g a c h :

-  H o r m a n g ,  d o 's t i m !   N e g a  s h o i r l a r   m a jlis id a  k o 'r in m a y   q o l d i n g iz  

d e s a m ,  b o g 'b o n l i k n i   p e s h a   q ilib s iz - d a !   -   d e b d i.

M ir   A lis h e r  h a m   b e l b o g 'i   b ila n   p e s h a n a s id a g i  te rin i  a r ta r   e k a n :

-   K o 'k l a m   k e ls a   k o ‘c h a t  e k ,  d e g a n   e k a n   m a s h o y ix la r .  S h u  

b o g 'd a g i   q u r ig a n   o lm a la r n i  q o 'p o r i b   ta s h la b ,  o 'r n i g a   u c h - t o 'r t   tu p  

y o n g ‘o q   e k a y a p m a n ,  -   d e b  j a v o b   b e r ib d i.

-   E y   d o 's t i m - e y ,  q a r ig a n   c h o g 'i n g i z d a   b o g '  q ilis h n in g   s iz g a  

n im a   k e r a g i  b o r,  a x ir ?   S iz   b ila n   m e n   y o s h im iz n i  y a s h a b ,  o s h im iz n i 

o s h a g a n   b o 'l s a k ,   b u   y o n g 'o q l a r i n g i z   q a c h o n   h o s ilg a   k i r a d i- y u ,  s iz  

q a c h o n   m e v a s id a n   y e y s i z ?   O x ir   u m r i n g i z d a   m a n a   s h u   b o g 'd a g i  

m e v a la r n in g   b o r i g a   q a n o a t  q ilib ,  s o y a - s a l q in d a   tin c h g in a   g 'a z a l   b i t ib  

o ' tir a v e r m a y  si z m i ?

-   D o 's t i m ,  y a x s h i d a n   b o g '  q o la d i,  d e g a n   n a q ln i  e s h itg a n m is iz ?  

M e n   b u   k o 'c h a t la r n i   o 'z i m   u c h u n   e m a s ,  m a n a   s h u   m a h a l l a m i z  

k o 'c h a l a r i n i   c h a n g itib   y u r g a n   b o la k a y la r ,  b a lk im   u la r n in g   h a m  

b o la la r i  u c h u n   e k a y a p m a n .  B i r   k u n   k e lib ,  s h u   k o 'c h a t la r n i n g   h a r   b iri 

a z im   d a r a x t  b o 'l i b ,   h o s il  b e r a   b o s h la s a ,  o d a m la r   u n in g   m e v a s id a n  

to tib   k o 'r is h g a n d a ,  « B u   b o g '  M ir   A lis h e r d a n   q o lg a n ! »   -   d e y is h s a , 

s h u n in g   o 'z i   m e n g a   h a r  q a n d a y   n e ’m a td a n   la z z a tlir o q d u r , -  d e b  j a v o b  

b e r ib d i.



9

B u   g a p la r n i  e s h itg a n   S u lto n   H u s a y n   M i r   A l i s h e r n i n g   s a x o v a tig a  

q o y il  q o lib ,  u n g a   b ir   h a m y o n   t o ‘la   tilla   c h iq a r ib   b e r ib d i.  M ir   A lis h e r  

t i ll a g a   q a r a b   tu rib :

- A n a k o ‘r d in g iz m i,  d o ‘s tim !  E k a y o t g a n k o ‘c h a t l a r i m h o z i r d a n o q  

h o s il  b e r a   b o s h la d i,  -  d e y a   k u l i b   q o ‘y ib d i.

S u lto n   H u s a y n   M ir   A l i s h e r n i n g   h o z i r j a v o b li g i g a  y a n a   b ir   b o r  q o ­

y il  q o lg a n   e k a n .

(129 so‘z.  «El desa Navoiyni» kilobidatt)

Topshiriqlar:

1.  M a tn   m a z m u n in i  s o ‘z la b   b e r in g .

2.  K o ‘c h a t  e k is h ,  b o g ‘  y a r a t i s h   b o r a s id a g i  k u z a ti s h l a r in g i z d a n  

f o y d a la n ib ,  b a y o n   y o z in g .

ROST GAPIRGAN YETAR NIYATGA

0 ‘z b e k   x a lq   o g ‘z a k i  i jo d id a   r o s t g o ‘y lik   y u k s a k   in s o n iy   fa z ila t 

s if a tid a   b a g ‘o y a t  u l u g d a n a d i ,  y o l g ‘o n c h i l i k   e s a   q a ttiq   q o r a la n a d i. 

R o s t g o ‘y lik ,  y a ’n i  t o ‘g ‘ri  s o ‘z la s h   k is h in i  m u r o d - m a q s a d i g a   y e t-  

k a z is h i,  u n d a   o lija n o b lik ,  t a n tilik ,  x u s h f e ’llik ,  n o z i k t a ’b lik ,  m a r d lik , 

x a q g o ‘y l i k   k a b i  x i s l a t la m in g   s h a k l l a n i s h i d a ,  a t r o f d a g i l a r g a   n is b a ta n  

q a lb d a   is h o n c h ,  h u r m a t,  e ’t iq o d   v a   s a d o q a tn i  k a m o l  to p tir is h d a g i  ro li 

a lo h id a   u q tir ila d i.  Y o lg ‘o n c h i l i k   k is h in i  b e b u r d   q ilib ,  u n in g   o b r o ‘- 

n u f u z ig a   p u t u r   y e t k a z a d i ,  k i s h i g a   n is b a t a n   i s h o n c h n i  y o 'q o t a d i ,  

o q ib a td a ,  u n in g   y u z i g a   q o r a   to r tilib ,  b u tu n la y   s u b u t s iz   q ilib   q o ‘y a d i. 

S u b u ts iz   k is h i  el  n a z a r i d a n   q o la d i.  X a lq n in g   ijtim o iy - iq tis o d iy , 

s iy o s iy  v a  m a d a n iy  ta jr ib a la r i  a s o s i d a  y u z a g a  k e lg a n  y o lg ^ o n c h ilik  v a  

r o s t g o ‘y lik   h a q id a g i  x u l o s a l a r i d a   b u   y a q q o l  n a m o y o n   b o d a d i .

B a r c h a  

y a x s h i 

f a z i l a t la r  

k a b i 

r o s t g o ‘y lik  

h a m  

q o n im iz g a  



b u v ila r im iz n in g   e r ta k - a f s o n a la r i- y u ,  o n a m iz n in g   a lla la r i,  o ta m iz n in g  

p a n d - n a s ih a tla r i- v u ,  u s t o z l a r   o ‘g itla r i  o r q a li  s in g a d i.  U la r g a   a m a l  q i- 

lis h   e n g   o lija n o b   fa z ila t.

(117so ‘z. Malik Murodov.  “Oltin sandiq ochildi”)

Topshiriqlar:

1.  M a t n   m a z m u n in i  s o ‘z la b   b e r in g .

2.  M a t n   r e ja s in i  tu z in g .

3. R o s t g o ‘y l i k y u k s a k  in s o n iy  f a z i l a t  e k a n lig i h a q id a g i  q o ‘s h im c h a  

m a ’l u m o tl a r i n g iz   a s o s id a   b a y o n   y o z in g .


Download 376.91 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling