Udc: 631. 67: 633. ҚИшлоқ ХЎжалик экинларини суғоришдан кейин механизмлар билан ишлов беришни такомиллаштириш

m ^. w = Q ^. t бундан л/с бу ерда m суғориш нормаси, м³/га;
w – механизмни экинга ишлов беришдаги иш унумдорлиги, га;
t - бир суткадаги секундлар сони, t = 86,4 деб қабул қилинади.
Қишлоқ хўжалик экинларини етиштириш агротехникасидан маълумки ҳар қандай суғоришдан олдин ва сўнг экинларга ишлов берилади ва бу пайтда ишлар келтирилган тартибда бажарилиши лозим:
Далани суғоришга тайёрлаш;
Суғоришни амалга ошириш.
Суғоришдан сўнг суғорилган ерни етилишини кутиш.
Ерга суғоришдан сўнг ишлов бериш (культивация)
Далани суғоришга тайёрлаш учун кетадиган вақт (t);
кун
Бу ерда:  - суғоришга тайёрланиши лозим бўлган даланинг майдони, га;
П_э – суғориш лозим бўлган майдонда эгат олувчи механизмни иш унумдорлиги, га/кун:
Далани суғориш учун кетадиган вақт қуйидаги формула орқали аниқланади:
кун
Бу формулада:  - суғоришга тайёрланиши лозим бўлган экин майдони, га;
m – навбатдаги суғоришни суғориш нормаси, м³/га;
Q – далага бериладиган сувни сув сарфи, л/с.
Суғорилган ерни етилиш муддати, тупроқнинг сув, физик хусусиятига, суғориш меъёрига, иқлимий шарт - шароитларга боғлик бўлиб, ўртача t = 1-3 кун орасида бўлиши мумкин.
Суғориладиган экин майдонларига ишлов бериш муддати қуйидаги формула орқали аниқланиши мумкин:

Бу ерда П_тр –тракторни иш унуми, га /кун;
w_с – суғорилган экин майдони, га.
Юқоридаги ҳисоб китоблардан келиб чиққан ҳолда, далани суғоришга тайёрлаш, суғориш ва суғоришдан кейинги ишлов бериш (муддатлар) графиги чизилади.
Сувчи – операторларнинг сони суғориш техникасини иш унумидан келиб чиққан ҳолда қабул қилинади:
Масалан: Эгатлаб оддий усул ва жиҳозлар билан суғоришда бир сувчи 40-60 л/с сув сарфини бошқара олади, ернинг рельефи ёмон бўлганда бу сув сарфи миқдори 30 л/с ва ундан ҳам кам бўлиши мумкин. Бу ҳолда сувчилар сони тенглама билан аниқланади; киши
Бу формулада Q- суғориш даласига бериладиган кунлик сув сарфи, л/с;
Q_с – бир сувчи бошқара оладиган сув сарфи, л/с.
Суғоришни механизациялаш ва автоматлаштириш сувчи-операторларни иш унумдорлигини ошириш билан бирга, суғоришни сифатли бўлишини ва бериладиган сув сарфи исрофини камайишини таъминлайди.
Экин майдонларида агротехника ишларини бажарувчи тракторлар сонини аниқлашга келадиган бўлсак, бунда қишлоқ хўжалик экинларини чопиқ қиладиган экинларга суғориш олди ва суғоришдан сўнг ишлов беришда бир трактордан фойдаланиб, унинг фақат ишлов бериш мосламалари алмаштирилади холос. Ҳар турли ишни бажаришда бу тракторларнинг иш унумдорлиги ҳар хил бўлади.
Далани суғоришга тайёрлашдаги, эгат олиш иш унумдорлиги техник ҳарактеристика бўйича:
П_э = 1215 га/кун. -буйлама культивация қилишдаги иш унумдорлиги:
П_к = 1113 га/кун; -кўндаланг культивация қилишдаги иш унумдорлиги:
П_к = 8 11 га /кун,
Агарда трактор уч турдаги ишни бажарса ва эгатлар орасидаги масофа а = 0,6 м бўлса, қуйидаги формула орқали бажарилади:
дона
Икки турдаги ишни бажариб, эгатлар ораси а = 0,9 м бўлганда тракторларни сони қуйидаги формула билан аниқланади:
дона
Мисол: 60 га суғориш майдонига эга бўлган пахтачиликга ихтисослашган фермер хўжалиги қатор оралари а = 0,6 м этиб пахта экини экканда суғориш учун 4 кун ажратганда керакли бўлган тракторлар сони: