“Uglevodlar kimyosi” fanini o`qitishning nazariy va amaliy masalalari

Tema:Grammunamli ha'm grammunamsiz bakteriyalar. Olardın' xarakteristikası

Reje:

1.Gramm usılında boyaw haqqında ulıwma tu'sinik;

2.Grammunamlı bakteriyalar ha'm olardın' ayrım wa'killeri xarakteristikası;

3.Grammunamsız bakteriyalar ha'm olardın' ayrım túrlerine sıpatlama;

Gramm usılında boyaw mikroorganizmlerdi differencial boyawdag'ı tiykarg'ı usılı esaplanadı. Bunda barlıq bakteriyalar eki toparg'a bo'linedi: Gramm usılında boyalatug'ın - grammunamlı (Gramm +) dep atalatug'ın bakteriyalar ha'm grammunamsız (Gramm - ) bakteriyalar. Bakteriyalardıñ Gramm usılında boyalıw - boyalmaslıģını olardın' qásiyetlerinde àlbette kórsetiledi. Gramm usilinda boyawdin' áhmiyeti, grammunamli mikroorganizmler gensianviolet, metilviolet, kristalviolet hám yod penen bekkem birikpe payda qiladi. Bul birikpe spirt tásirinde bakteriya denesinen ajiralip shiqpaydi.

Grammunamli bakteriyalardiñ kópshiligi bir qatlamģa iye boladi.Sirtqi membranasiz dúzilgen.

Grammunamsiz bakteriyalar patogenligi olardiñ kletka diywalindaģi ayrim quramliq bólimleri menen yaģniy lipopolisaxarid qatlami menen baylanisli.

Grammunamli bakteriyalarg'a tómendegi bakteriyalar kiredi:

• Stafilokokklar;
• Streptokokklar;
• Ayrim bir tayaqshalar: difteriya tayaqshasi;
• Barliq
• sporali bakteriyalar (ku'ydirgi, qaqsal tayaqshalari h.t.b);

Grammunamsiz bakteriyalarg'a tómendegi bakteriyalar kiredi:

• Gonokokklar;
• Meningokokklar;
• Kópshilik tayaqshalar;
• Vibrionlar, spirillalar, spiroxetalar, rikketsiyalar
• h.t.b

Stafilokokk (Staphylococcus) — Micrococcaceae tuqimlasina tiyisli shar tárizli bakteriyalar túri esaplanadi. Stafilokokkti R.Kox (1878-jil) hám L.Pasterler (1880-jil) birinshi bolip aniqlaģan. F.Rozenbax (1884-jil) nawqaslardiñ iriñli kesellengen jerlerinen stafilokokkti ajiratip alip, oniñ bioximiyaliq qásiyetlerini ùyrengen. Stafilokokk domalaq formada bolip, súrtpelerde tiykarinan júzim solqimina uqsap kórinedi. Stafilokokk háreketsiz, fakultativ, anaerob, grammunamli, qamshi hám spora payda qilmaydi,patogen túrlerinde mikrokapsulasi bar. Stafilokokk tábiyatta keñ tarqalģan mikroorganizmler bolip, olardiñ saprofit, shártli patogen hám patogen túrleri bar.

Stafilokokk tiykarinan, hawada, suwda, adam hám haywanlardiñ normal mikroflorasi quraminda, patogen túrleri mikrob tasiwshi adam, haywanlarda ushiraydi hám olarda kesellik qozģatadi. Stafilokokk organizmge tiykarinan teri, hawa tamshi, shañ h.t.b jollar arqali kiredi. Stafilokokk kóp halatlarda ekilemshi infekciyaniñ rawajlaniwina sebep boladi. Patogen Stafilokokk tusken sút hám sút ónimleri, aziq-awqat ónimleri qabillanģanda záhárleniw (toksikoinfekciya) júz beredi.

Meningokokk (grekshe meninx — miy qabigʻi hám kokkos — dán) — epidemik serebrospinal meningit keselligini qozģatiwshi mikroorganizm esaplanadi. Kokklarģa tiyisli bakteriya. Jup shar tárizli kóriniste boladi. Meningokokklar Neisseriaceae tuqimlasina kiredi. Meningokokklardiñ taza kulturasini avstriyaliq alim A.Vekselbaum 1887-jil meningit penen kesellengen nawqastiñ arqa miy suyiqliģinan ajiratip alģan.Meningokokklardiñ tiykarinan A hám V toparlari kóp ushiraydi.Meningokokk kletkasi domalaq, diametri 0,6-1 mkm. Grammunamsiz bakteriya esaplanadi.