Умумий маълумотлар. Е. Ф. Шешко классификацияси. Н. В. Мельников классификацияси

Қазиш тизими	Қазиш тизимининг асосий характеристикаси	Қўллаш шароитлари
Мос келувчи забой ва транспорт ускуналарининг
Транспортсиз: Қайта экскавациялашси з ёки тоғ жинсларини ағдармаларда қайта экскавациялаш билан;	Қопловчи тоғ жинслари бевосита экскаваторлар ёрдамида ички ағдармага жойлаштирилади; тоғ жинсларини ағдармаларда қайта экскавациялаш мумкин.	Горизонтал ва нишаб қатламларда; юмшоқ қопрловчи тоғ жинсларига эга бўлган тик ёки қия қатламларда, экскаваторлар ёрдамида икки ёки уч мартотаба қайта экскавациялаш имкони бўлган чуқурликдаги карьерларда	Юқори ишчи параметрларга эга бўлган экскаваторлар – механик кураклар ва драглайнлар; қопловчи тоғ жинсларини ташиш учун ускуналар қатнашмайди.
Экскаватор – карьер	Очиш ва қазиш ишлари навбат билан битта экскаватор – драглайн ёрдамида. Қопловчи тоғ жинслари қазиб ўтилган майдонга тўкилади, фойдали қазилмалар юзада жойлашган ҳаракатланувчи бункерларга юкланади. Фойдали қазилмалар бункердан конвейр, автомобил ёки темир йўл транспортига тушади,	Чегараланган қалинликга (20-25 м гача) эга бўлган қатламлар; 25-30 м гача қалинликдаги қоплама жинсларда.	Экскаватор – драглайн, характланувчи қабул қилувчи бункер билан.

Транспорт -– ағдарма	Қопловчи тоғ жинслари ҳаракатланувчи (силжувчи) транспорт-ағдарма ускуналари ёрдамида ички ағдармага жойлаштирилади.	Горизонтал ёки нишаб қатламлар; майдаланган, юмшоқ қоплама жинслар.	Кўп чўмичли ёки роторли экскаваторлар; транспорт-ағдарма кўприклари ва ҳаракатланувчи консолли ағдарма ҳосил қилгичлар.
Махсус	Қопловчи тоғ жинсларини скрепер ёрдамида ёки гидромеханизациялаш ёрдамида олинади.	Горизонтал ёки нишаб қатламлар; майдаланган, юмшоқ қоплама жинслар.	Скреперлар