Umumiy doc

Rostlashning integral qonuni. Bu qonun qisqacha I - rostlash deb ataladi va 
quyidagi tenglama orqali tavsiflanadi: 
,
0
y
s
dt
dx
−
=
14.3 
bu erda, 
0
s
 - ushbu qonunni amalga oshiruvchi rostlagichning uzatish koeffisienti 
0
s
koeffisient (rostlagichning sozlanish parametra) rostlagichga ulangan ijro 
etuvchi mexanizmning rostlanuvchi kattalik u ning chetga chiqishidagi ish tezligini 
ta’riflaydi. 
Rostlashning ko‘rilayotgan qonuni quyidagi ma’noni bildiradi: rostlagich 
roslanayotgan ob’ektga rostlanuvchi parametr u ning chetga chiqishiga mutanosib 
bo‘lgan tezlikda ta’sir ko‘rsatadi. (14.3) tenglamadagi manfiy ishora avtomat 
rostlagich ishlab chiqargan ta’sir rostlanuvchi ob’ektdagi chiqish parametrining 
chetga chiqishlarini yo‘qotishini ko‘rsatadi. Bu qonunga amal qiluvchi qurilmalar 
astatik yoki integral rostlagichlar, qisqacha - I-rostlagichlar deyiladi. 
Agar (14.3) ifodani integrallasak, rostlagichning integral shaklda yozilgan 
tenglamasiga ega bo‘lamiz: 
∫
−
−
=
t
x
ydt
S
x
0
0
0
(14.4) 
bunda, x
0 
– ijro euvchi mexanizm rostlovchi organining boshlang‘ich holatidagi rostlovchi ta’siri 
(14.4) tenglamalar astatik rostlagichlar integrallovchi bo‘g‘indan iborat 
ekanligi ko‘rinadi. Agar (14.3) ifodaga Laplas almashtirishini qo‘llasak, astatik 
roslauzatish funksiyasini topamiz:
p
S
p
y
p
x
p
W
0
)
(
)
(
)
(
−
=
=
(14.5) 
(14.5) tenglamadagi 
p
operatorni 
ω
i
ga almashtirsak, rostlagichning 
amplituda-faza xarakteristikasiga ega bo‘lamiz: 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

404 
.
)
(
2
0
2
0
0
π
π
π
ω
ω
ω
ω
j
j
j
e
s
e
e
s
j
s
j
W
=
=
−
=
14.2-rasmda I-rostlagichning xarakteristikalari tasvirlangan. Rostlagichning 
statik xarakteristikasi abssissalar o‘qiga parallel bo‘lgan to‘g‘ri chiziqdan iborat 14.2-
rasm b,v,g larda astatik rostlagichning AFX,FCHX va ACHX lari tasvirlangan. Agar 
P va I-rostlagichlarning faza –chastota xarakteristikalarini solishtirsak, 14.1-rasm, v 
va 14.2-rasm, v astatik rostlagning ilgarilash burchagi kichikroq bo‘lib, 
π
2
ga 
tengligini ko‘ramiz, 14.2-rasm, d da turli
0
s
sozlanishiga ega bo‘lgan I - rostlagichli 
o‘tish jarayonlarining egri chiziqlari keltirilgan. 
Sozlash parametrining eng katta 
0
s
qiymatida yonining davomliligi katta bo‘ladi (1-
egri chiziq). 
0
s
bilan parametrning maksimal chetga chiqishi ortib boradi, lekin 
rostlash vaqti kamayadi (2-egri chiziq.). SHu tarzda 
0
s
ni kamaytirib borsak, 
tebranishli rostlash jarayonining aperiodik jarayonga o‘tishiga erishamiz (3-egri 
chiziq). Agar
0
s
ni yana kamaytirsak, rostlanuvchi kattalikning maksimal chetga 
chiqishi va o‘tish jarayoni vaqtining ortishi bilan ta’riflanuvchi rostlash tizimining 
o‘tish jarayoniga ega bo‘lamiz (4-egri chiziq). Ko‘rinib turibdiki, dinamik xatosi 
kichiq bo‘lgan jarayonning o‘tish vaqti bizni qanoatlantiradi, so‘nish darajasi 80% ni 
tashkil etib, 2 holga muvofiq keladigan (2- egri chiziq) o‘tish jarayonini ta’minlovchi 
rostlash tizimini tanlash maqsadga muvofiq. 
y
x
a
( )
∞
→
ω
j
W
0
→
ω
( )
ω
e
R
( )
ω
m
J
0
=
ω
б
( )
ω
ϕ
2
π
(
)
∞
→
ω
A
ω
∞
=
ω
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

405