Umumiy doc

21.5 – §. TEXNOLOGIK OB’EKTLARNI AVTOMATLASHTIRISH 
DARAJASINI ANIQLASH 
Avtomatlashtirish darajasi texnologik ob’ektni boshqarish bo‘yicha insonning 
ishtirokisiz, avtomatik bajariladigan mehnat ulushini ifodalaydi. Uni miqdoriy 
baholash K ko‘rsatkich yordamida amalga oshiriladi. Bu ko‘rsatkichdan 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

632 
foydalanishda amaldagilarni avtomatlashtirish va qayta qurilayotgan BTOni 
avtomatlashtirish bo‘yicha olib borilayotgan ishlarning asosiy yo‘nalishlarini 
rejalashtirish holatini tahlil qilish mumkin. K ko‘rsatkichning maksimal qiymati 1 
ga teng, normadagi qiymati esa 0,75—0,9 oralig‘ida olinadi. K ko‘rsatkich 
∑
∑
=
=
12
1
/
i
i
i
i
K
K
α
α
(21.1) 
tenglamaga ko‘ra hisoblanadi, bunda K – ayrim boshqaruv funksiyalarini 
avtomatlashtirish darajasining xususiy ko‘rsatkichlari, α
i
– funksiyalarning 
«muhimlik» koeffisienti bo‘lib, mazkur funksiyalarning boshqaruvning umumiy 
jarayonidagi nisbiy ahamiyatini belgilaydi. 
Quyida texnologik ob’ektni boshqarish funksiyalari va ularning «muhimlik» 
koeffisientlari keltirilgan: 
I 
Boshqarish funksiyalari 
α
i
 
1 
Texnologik parametrlarni nazorat qilish 
0.9 
2 
Xom ashyo, yarim fabrikag va maqsadga qaratilgan mahsulot 
sifati parametrlarini nazorat qilish 
0.9 
3 
Texnologik parametrlarni qayd etish 
0.7 
4 
Asosiy qurilma holatini nazorat qilish 
1.0 
5 
Texnik vositalar majmuasi (TVM) mehnat qobiliyatini nazorat 
qilish 
1.0 
6 
Texnik – iqtisodiy ko‘rsatkichlar (TIK) ni hisoblash 
0.8 
7 
Texnologik holatlar tahlili 
0.7 
8 
Ishga tushirish va to‘xtatish 
0.8 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

633 
9 
Texnologik jarayonni boshqarish 
0.9 
10 Texnologik jarayonni optimallashtirish 
0.9 
11 Texnologik jarayonni olib borish sifatini baholash 
0.7 
12 Qo‘shni va yuqori darajadagi boshqaruv bilan axborot almashish 
0.7 
Agar avtomatlashtirish tizimi biror boshqaruv funksiyasini bajarmasa, u holda 
bu funksiyaning avtomatlashtirish darajasining xususiy ko‘rsatkichi nolga teng deb 
qabul qilinadi. 
Texnologik 
parametrlarni 
nazorat 
qilishni 
avtomatlashtirish 
darajasi 
ko‘rsatkichi K
1
quyidagi tenglamadan hisoblab topiladi: 
∑
=
=
4
1
10
1
1
1
/
i
i
i
n
n
K
K
(21.2) 
bunda n
1i 
– i- usul bo‘yicha nazorat qilinayotgan parametrlar soni, n
10
– nazorat 
qilinayotgan parametrlarning umumiy soni; K
1i
– texnologik parametraarni 
nazorat qilishni amalga oshirishning aniq usuli koeffisienti, uning qiymatlari 
quyida keltirilgan: