“Umumiy fizika” kursidan mustaqil ishlarni bajarishdagi uslubiy ko’rsatma
Download 0.89 Mb. Pdf ko'rish
|
umumiy fizika (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 14. Amaliyot. Bir mol elektronlarning yig’indi zaryadi nimaga teng
|
Foydalanadigan adabiyot: 1. I.V.Savelyev. “Umumiy fizika kursi”. II qism. T.O‟qituvchi. 1975 y. 7-8 betlar. 2. S.X.Astanov, M.Z.Sharipov, N.N.Dalmuradova, R.V.Metanidze. “Umumiy fizika kursining elektr bo‟limidan” ma‟ruzalar matni. Buxoro 2008 y. 5-bet.
Avogadro qonuniga ko'ra 1 mol hajmda mavjud bo'lgan zarrachalar soni N A =6,025∙10 23 mol
-1 ga teng va u vaqtda
21
Foydalanadigan adabiyot: 1. S.X.Astanov, M.Z.Sharipov, N.N.Dalmuradova, R.V.Metanidze. “Umumiy fizika kursining elektr bo‟limidan” ma‟ruzalar matni. Buxoro 2008 y. 5-bet.
Yuqorida elektr maydonning xarakteristkalarini bera oladigan kattaliklar sifatida maydon kuchlanganligi (vektor kattalik) va maydonning berilgan nuqtasidagi potensiali φ (skalyar) deyiladigan kattaliklar bilan tanishib chiqdik. Yuqoridagilarga binoan elektr maydonida zaryadni ko‟chirishda bajarilgan ishni quyidagi ko‟rinishlarda yoza olamiz. Kuchlanganlik hisobga olinganda ishni
0 (2.15) ko‟rinishda elektr maydoning zaryad ko‟chirilgan nuqtalari orasidagi potensiallar farqi hisobga olinganda esa ishni
) ( 2 1 0 q А
ko‟rinishda hisoblash mumkin. Bu tenglamalarning chap tomonlari tengligidan ularning o‟ng tomonlarini tenglashtirib yozsak. ) (
1 0 0
d E q
Bu tenglamadan elektr maydon kuchlanganligini d E 2 1 (2.16) ko‟rinishda yoza olamiz. (2.16)- formula elektr maydon kuchlanganligi bilan maydonning potensiallar farqi orasidagi bog‟lanishni ifodalaydi. (3.16)- formuladan φ 2 – oldidagi ishorani oldinga chiqarsa d d d E 1 2 (2.17) bo‟ladi. Bunda d d - elektr maydon kuchlanganlik chizig‟i yo‟nalishida, potensialning o‟zgarish tezligini ifodalaydi, uning qiymati bir–biridan kuchlanganlik chizig‟ining bir uzunlik birligi qadar masofada joylashgan ikki nuqta potensiallarning farqiga tengdir. Bu kattalik vektoranalizda potensialning gradiyenti (grad) deyiladi. Shunday qilib (2.17) – ni quyidagi ko‟rinishda yozish mumkin.
(2.18) Bu ifodadan elektr maydon ixtiyoriy nuqtasining kuchlanganligi miqdor jihatidan shu nuqtadagi potensial gradientiga teng bo‟lib, yo‟nalishi esa qarama – qarshi bo‟ladi degan xulosaga kelamiz. (2.17)–ifoda asosida elektr maydon kuchlanganligining SI sistemasidagi o‟lchov birligini keltirib chiqaraylik.
m B E kl H M kl J M B 1 1 1 .
|
