Umumiy malumot mavzusidagi

Sintaktik xususiyatlari:
•
1. Sifatlovchi aniqlovchi: Sizday yetti yigitim bo’lsa, 7 iqlimni zabt eta 
olardim.(O).
•
2. Otlashganda (sanoq, tartib, jamlovchi) ega, kesim, qaratqichli-
aniqlovchi, to’ldiruvchi: Biri – kuyovu, biri – kelinchak. Bittasi bulbulu, 
bittasi chechak (¥.¥). Birning kasofati mingga tegar, mingniki tumanga
tegar. (M). Yaxshiligimni unutmagin, gap bitta.
• 3. Fe’lga bog’langandagi holati: Kibrli Ramozon qoridek odamlar shaharda 
yuztadan bitta topilar edi (P.T).
• 4. Ot, sifat, son bilan ifodalaganda aniqlovchi, ega bo’ladi: sonqsifatqot. 
qishloqda uchta hashamatli bino savlat to’kib turibdi.
• 5. O’zi bog’langan so’zga bo,be aniq olmaydi. 
• 6. Kesim birgalik nisbati bo’lsa, son, ot bilan birikmaga ega vazifasida 
bo’ladi: 5 qiz kelishdi.
www.arxiv.uz

---

• 1 soni boshqa sonlarga xos semantik ,grammatik belgilaridan 
tashqari o’ziga xos xususiyatlarga ega. Avvalo miqdor 
tushunchasini ifodalaydi.
• 1 metr chit,1 kg shakar: Kifoyatxon dasturxonga bir kosa osh,2 
ta ravoch keltirdi.(A.q) konteksda konkretlashadi.
• 1. Oldin tilga olinmagan ot oldida kelganda gumon:Kattakon 
yer o’choq oldida bir qariya chirsillab yonayotgan o’tga qarab 
jimgina o’tiribdi.
• 2. Holat bildiruvchi formasi sifat,ravish, ot oldida kelganda 
kuchaytiradi.
• Kuchaytirma ravishlari (juda, g’oyat, nihoyatda)
• Kuchaytirma yuklamalar (ham, hatto) kabi.
www.arxiv.uz

---

• Charx urib yeg’ardi. Hakim bir tez yurardi, men esa zo’rg’a qadam 
bosardim.(S.B.)
• Uzun tunlarning birida otam bir qiziq ertak so’zlab berdi.(S.B.)
• 3. 1 soni sifatlovchi sifatlanmish orasida kelganda ma’no kuchaytiradi.
• Gulnor uchun ulug’ bir baxt shu uchrashuv bo’ldi.
• SHunday so’zi kelsa ta’kidlash ma’nosi yanada kuchayadi: Malohat ham 
shunday bir narsani orzu qilib yurardi.
• 4. Ayiruv, chegaralov yuklamalari (gina, faqat) o’rnida qo’llanib, ajratib, 
ko’rsatib, chegaralash ma’nosini ifodalaydi: Kamtarlik ham bir xislat.
• 5. Bir son o’zi bog’lanib kelaetgan so’z bilan "hech kim", "hech qanday" 
olmoshlari ma’nosida ham keladi: Kunlik normasini bajarmagan bir kishi 
qolmadi.
• 6. Uyushiq bo’lakli gaplarda, qo’shma gaplarda bog’lovchi, ayiruv 
bog’lovchi vazifasini bajarishi mumkin. 
www.arxiv.uz